Dwi wedi bod yn meddwl mwy am y busnes ym o ferched ar dop y rhestrau a gwleidydd rhagorol fel Wigely yn methu cael ei ethol oherwydd hynny. Fuesi yn siarad gyda aelod benywaidd hyn o’r Capel ddoe ac roedd hi’n gwrthwynebu’r polisi’n llwyr a hynny ar sail eitha ffeminyddol sef fod y polisi yn difrio merched oherwydd ei fod yn gosod y cynsail nad yw merched ddigon da heb bolisi o gam-wahaniaethu – dadl ddiddorol a chryf yn fy nhyb i.
Pan yn astudio un y gyrsiau Roger Scully yn yr Adran Wleidyddiaeth yn Aberystyth dwi’n ei gofio’n rhoi sampl i ni o sawl bapur pleidleisio o wahanol wledydd. Roedd rhyw of gennyf fod un ohonyn nhw yn cynnig ffordd o ddewis eich hoff ymgeisydd o fewn pleidlais restr. Wedi gwneud chydig bach o ymchwil dwi wedi ffeindio enghraifft o bapur pleidleisio o’r fath ar y we (cliciwch arno i’w wneud yn fwy) o Awstralia.
Tybed a’i dull pleidleisio o’r fath yw’r ffordd ymlaen i Gymru?
Pam fod Max Ciaccia lawr ddwywaith yng ngholofn B?
Mae’r yn ddigon mawr fel mae hi, heb ychwanegu yr holl enwau ychwanegol yma ato!
Er fy mod yn deall cymhlethdod y ddadl dros roi safle breintiedig i ferched, i ryw raddau mae PC wedi creu y broblem yma iddyn nhw eu hunain.
Roedd pawb yn deallt y rheolau – system yw’r rhestr ranbarthol i geisiau cyfartalu’r bleidlais boblogaidd efo nifer addas o seddi i bob plaid.
“Top up”, o fath, sy’n hollol ddibynnol ar fethu ennill seddau’n uniongyrchol. Oherwydd y dull o rannu pleidlais plaid efor 1+Nifer o seddi uniongyrchol, mae hyn yn golygu fod llwyddiant yn y seddi hynny yn lleihau’r siawns o gael rywun i fewn drwy’r rhestr – felly, roedd rhoi Wigley’n ail mewn rhanbarth lle’r oedd gan y Blaid siawns dda yn y seddi uniongyrchol yn siwr o olygu mai dim ond trwy fethiant ymgeiswyr eraill y byddai’n mynd i fewn. Nid bai Janet Ryder ydi hyn. I gael Wigley i fewn, roedd raid rywsut i Blaid beidio ag ennill gymaint o seddi, sy’n ffordd braidd yn od o fynd ati.
Os mai bwriad PC oedd cael Wigley yn y senedd, fe ddylent fod wedi ei roi ar restr rhanbarthol lle nad oedd gobaith i PC ennill sedd uniongyrchol (ac felly efo gobaith o gael dau i fewn drwy’r rhestr), neu ei roi mewn sedd saff. Wrth ei roi o yn gogledd, lle’r roedd siawns go dda o gael nifer o seddi, roedd PC yn gwarantu na fyddai’n mynd i fewn ar y rhestr heb orfod tanseilio un o’u hymgeiswyr ei hunain.