Dros y misoedd nesaf yng Nghaersalem bydda i’n pregethu trwy Lyfr Genesis yn y Beibl. Dwi’n gobeithio (os bydd amser yn caniatau) sgwennu blog i fynd gyda pob pregeth. Dyma’r ail.pump rhan, (dydy’r sylwadau yma ddim yn rhan o bregeth, jest yn lif meddwl wrth baratoi rhwng dau bregeth!. Dyma oedd dyma oedd y rhan gyntaf, a dyma oedd yr ail ran.
Wrth ddarllen, myfyrio a cnoi cil ar Genesis tymor yma dwi wedi dod fwy fwy dan argyhoeddiad ein bod ni fel Cristnogion weithiau yn mynnu fod pobl yn credu pethau am y Beibl nad yw’r Beibl ei hun yn mynnu. Mae dysgu darllen rhannau o’r Beibl mewn ffordd sy’n addas i’r genre gan dderbyn fod sawl genre gwahanol o fewn y Beibl mor mor bwysig, ac mewn gwirionedd yn gyffrous iawn ac yn gadael i’r Beibl ddod yn fyw go-iawn. Erbyn hyn dwi’n argyhoeddedig fod Genesis yn blethiad o naratif hanesyddol a rhyw fath o farddoniaeth diwinyddol hefyd, yn arbennig y pennodau agoriadol.
Does dim rhaid credu fod hanes y creu yn Genesis yn adroddiad llythrennol (o safbwynt gwyddonol) er mwyn i’r gwirionedd diwinyddol/ysbrydol mae’n dysgu sefyll. Dydy credu mai Adda ac Efa oedd yr homo sapiens cyntaf ar lun a delw Duw ddim yn golygu na fuodd yna homoids eraill yn gynt nad oedd o’r rheidrwydd ar lun a delw Duw; dyma farn John Stott (am syndod!). Mae’n bosib nad oedd dilyw Noa yn ddilyw byd eang yn yr ystyr lythrennol, mae’n bosib mae siarad am y “byd” oedd yn wybyddus i bobl mesopotamaidd y cyfnod oedd hi ac felly ddim yn “fyd eang” yn ein ystyr cyfoes ni – siarad am eu byd nhw oedden nhw o bosib, byd oedd llawer llai na’n daear mawr crwn ni heddiw. Ac mae’n dda dweud fod credu hynny ddim yn tynnu i ffwrdd o gwbwl o’r gwirioneddau mawr pwysig mae’r hanes yna yn dysgu am bechod dynoliaeth, barn gyfiawn Duw ac adferiad Duw trwy ras a chariad.
Dwi ddim yn dweud mod i wedi “glanio” ar safbwynt gwahanol i’r safbwyntiau sy’n fwyaf cyffredin yn y traddodiad Cristnogol rwy’n dod ohono ac yn perthyn iddi. Ond dwi’n teimlo rhyddid newydd o wybod fod gofyn y cwestiynau yma o leiaf ddim yn tynnu i ffwrdd o’r gwirioneddau mawr diwinyddol ac ysbrydol mae dechrau’r stori yn Genesis yn eu hadrodd.
Dros y misoedd nesaf yng Nghaersalem bydda i’n pregethu trwy Lyfr Genesis yn y Beibl. Dwi’n gobeithio (os bydd amser yn caniatau) sgwennu blog i fynd gyda pob pregeth. Dyma’r ail ran, dyma oedd y rhan gyntaf.
Mae Genesis yn dechrau gyda delwedd o fyd perffaith, byd sy’n wahanol iawn i’n byd ni heddiw. Mae ein newyddion yn llawn hanesion trist am ryfeloedd, ffoaduriaid, llofruddiaethau, cam-drin plant, gwleidyddion anonest, ac mae’r rhestr yn mynd ymlaen ac ymlaen. Er fod yna lawer o obaith a prydferthwch yn y byd, does dim angen gradd i weithio allan fod rhywbeth sylfaenol o’i le, a fod y byd yma yn wyrdroëdig.
Beth felly aeth o’i le? Yn syth ar ôl hanes y Creu yn Genesis rydym ni’n cael hanes Adda ac Efa yng Ngardd Eden.
Dyma’r ARGLWYDD Dduw yn cymryd y dyn a’i osod yn yr ardd yn Eden, i’w thrin hi a gofalu amdani. A dyma fe’n rhoi gorchymyn i’r dyn: “Cei fwyta ffrwyth unrhyw goeden yn yr ardd, 17 ond paid bwyta ffrwyth y goeden sy’n rhoi gwybodaeth am bopeth — da a drwg. Pan wnei di hynny byddi’n siŵr o farw.” (Genesis 2:16-17)
Yn bersonol dwi’n credu bod Adda ac Efa yn bobl go-iawn yn byw mewn lle go-iawn. Y ddadl gryfaf dros gredu hyn yw fod y Testament Newydd yn siarad amdanyn nhw fel pobl oedd wedi byw a bodoli go-iawn. Wedi dweud hynny, mae’n weddol glir fod yna elfennau mwy darluniadol i’r stori yma hefyd, a dydy dweud hynny ddim yn tynnu ffwrdd o gwbwl o’r gwirioneddau sy’n cael eu cyfathrebu i ni yn y stori. Nid coeden debyg i unrhyw goeden arall oedd hon ac nid neidr fel unrhyw neidr arall oedd honno. Bwriad yr hanes yma yw dysgu gwirionedd diwinyddol/ysbrydol i ni yn fwy na rhoi gwers fotaneg, cofiwn ni hynny.
Mae’r hanes yn mynd yn ei flaen ym mhennod 3:
Gwelodd y wraig fod ffrwyth y goeden yn edrych yn dda i’w fwyta. Roedd cael ei gwneud yn ddoeth yn apelio ati, felly dyma hi’n cymryd peth o’i ffrwyth ac yn ei fwyta. Yna rhoddodd beth i’w gŵr, oedd gyda hi, a dyma fe’n bwyta hefyd. (Genesis 3:6)
Beth oedd yn mynd mlaen fan hyn? Os ydyn ni’n meddwl am y peth, symbol oedd bwyta o’r goeden. Y broblem sylfaenol oedd fod Adda ac Efa yn meddwl eu bod nhw’n gwybod yn well ‘na Duw – dyna oedd y broblem sylfaenol. Ai problem Adda ac Efa oedd eu bod nhw’n chwenychu bod ar yr un lefel a Duw? (sy’n eironig i feddwl y byddai Duw ganrifoedd wedyn yn dod i fod ar yr un lefel ac Adda ac Efa!) Efallai nad oedd Adda ac Efa yn hapus gyda jest bod wedi eu creu ar lun a delw Duw – roedden nhw eisiau bod yn dduw? Sylwch ar eiriau’r neidr wrth Efa:
Ond dyma’r neidr yn dweud wrth y wraig, “Na! Fyddwch chi ddim yn marw. Mae Duw yn gwybod y byddwch chi’n gweld popeth yn glir pan wnewch chi fwyta. Byddwch chi’n gwybod am bopeth — da a drwg — fel Duw ei hun.” (Genesis 3:4-5)
Mae’r neidr yn chwarae ar ein gwendid ni o fod eisiau bod yn dduwiau bach ar ein bywydau ein hunain.
Beth mae’r stori yma yn ein dysgu ni am y syniad o ‘bechod gwreiddiol’? Ydym ni’n bechaduriaid oherwydd i Adda ac Efe bechu? Neu ydym ni’n bechaduriaid fel Adda ac Efa? Dyma gwestiwn mae’r eglwys wedi bod yn cnoi cil drosti ers canrifoedd. Ond un peth dwi yn gwybod – dwi’n adnabod fy natur fy hun ddigon da i wybod y byddwn i wedi cymryd yr un cam gwag ac Adda ac Efa petaswn i yno yng Ngardd Eden y diwrnod hwnnw.
Yn syth ar ôl i Adda ac Efa bechu maen nhw’n teimlo euogrwydd a chywilydd:
Yn sydyn roedden nhw’n gweld popeth yn glir, ac yn sylweddoli eu bod nhw’n noeth. Felly dyma nhw’n rhwymo dail coeden ffigys wrth ei gilydd a gwneud sgertiau iddyn nhw’u hunain. (Genesis 3:7)
Mae euogrwydd a chywilydd yn bethau gwahanol ond sy’n dod gyda’i gilydd. Mae euogrwydd yn derm cyfreithiol – yn ffaith ddu a gwyn ond i ni ganfod y ffeithiau a’u derbyn. Ond mae cywilydd fwy i wneud gyda’n teimladau a’n emosiynau.
Dwi ddim yn gwybod os ydych chi, fel fi, wedi teimlo’r euogrwydd a’r cywilydd roedd Adda ac Efa yn ei brofi yma? Efallai eich bod chi yn carrio baggage tebyg neu o fath gwahanol? Falle eich bod chi wedi blino cario’r baggage rownd gyda chi ers blynyddoedd?
Y newyddion da yw hyn: hyd yn oed yng nghanol euogrwydd a cywilydd Gardd Eden fe gamodd Duw i mewn i helpu.
Wedyn dyma’r ARGLWYDD Dduw yn gwneud dillad o grwyn anifeiliaid i Adda a’i wraig eu gwisgo. (Genesis 3:21)
Er fod Adda ac Efa newydd adael Duw i lawr big time, y peth cyntaf mae Duw yn ei wneud yw eu helpu nhw i ddelio gyda’r cywilydd. Pam? Oherwydd fod Duw yn Dduw cariad sydd ar ein hochor ni. Fel ddywedodd rhywun unwaith: “He hasn’t come to rub it in, but to rub it out.”
Os ydyn ni’n teimlo cywilydd am rywbeth y peth olaf rydym ni eisiau ydy rhywun i’w rwbio mewn – ond yn aml dyna sut ydym ni’n trin ein gilydd. “Told you so.” neu “What goes around comes around” ac ati. Ond ddim felly mae Duw efo ni. Mae wedi dod i gymryd ein cywilydd i ffwrdd. Ac fe wnaeth y cynllun yna ddechrau yn syth bin yna yng Ngardd Eden.
Dros y misoedd nesaf yng Nghaersalem bydda i’n pregethu trwy Lyfr Genesis yn y Beibl. Dwi’n gobeithio (os bydd amser yn caniatau) sgwennu blog i fynd gyda pob pregeth. Felly dyma ddechrau arni…
Pam Genesis?
Ychydig cyn y Nadolig roedden nhw’n darlledu un o gyngherddau Take That ar y teledu. Un o ganeuon enwocaf y band yw ‘Never Forget’.
Never forget where you’ve come here from
Never pretend that it’s all real
Someday soon this will all be someone else’s dream
This will be someone else’s dream
Er mwyn deall y presennol, mae’n rhaid deall y gorffennol. Er mwyn adnabod ein hunain, mae’n rhaid bod yn ymwybodol o’r gorffennol sydd wedi ein creu ni. Ystyr y gair Genesis yw “tarddiad” neu yn Saesneg “origins”. Neu “dechreuadau” / “beginnings”.
Mae’n hen lyfr sy’n dweud rhywbeth i ni ynglŷn a Duw, ynglŷn a ni ein hunain, ynglŷn a’r byd, ynglŷn a beth sydd wedi mynd yn anghywir yn y byd ac yn dweud rhywbeth ynglŷn a’r cynllun sydd gan Dduw i ddod a’r byd yn ôl yn iawn yn y diwedd.
Dwi’n gobeithio hefyd y byddwn ni’n gweld fod rhywbeth gan Genesis i’w ddysgu i ni am y byd heddiw. Dyma roedd Dewi Arwel Hughes yn dweud yn ei lyfr ‘Power and Poverty’:
“There has probably never been a time when it is more important for us to understand our origin and nature as human beings. Why are we so powerful? Why do we use our amazing abilities in a way that makes some very wealthy but leaves others in abject poverty? Why are we able to be so destructive and yet so creative? Is there any hope for us? … the foundations of the biblical answers are found in the book of Genesis.”
Felly ar y dechrau fel hyn dwi eisiau i ni weld Genesis nid fel llyfr sy’n llawn storïau am rai o’n hoff gymeriadau Beiblaidd. Dwi eisiau i ni ei weld fel rhan o ddarganfod ni ein hunain. Dwi eisiau i ni ei weld fel taith o ddarganfod gobaith Duw i’r byd heddiw.
“Ar y dechrau cyntaf, dyma Duw yn creu y bydysawd a’r ddaear.” Gen 1:1
Wrth astudio’r Beibl mae’n bwysig ein bod ni wastad yn cadw mewn cof mae nid un llyfr yw’r Beibl – ond yn hytrach casgliad o lyfrau. Mae pob llyfr yn y Beibl yn cyflwyno gwirionedd Duw i ni – ond mewn ffordd wahanol. Ac er mwyn deall gwahanol rannau o’r Beibl mae’n bwysig i ni ei ddarllen mewn ffordd sy’n briodol i’r arddull mae’r rhan yna o’r Beibl wedi ei sgwennu.
Erbyn hyn mae’r rhan fwyaf o bobl (gan gynnwys llawer o’r traddodiad “Efengylaidd”) yn gweld fod penodau cyntaf Genesis yn delio gyda’r “Pam a phwy?” yn hytrach na’r “Sut a phryd?” Hynny yw, mae’r gwirionedd sydd ar ddechrau Genesis yn cael ei gyflwyno i ni fel darn o ddiwinyddiaeth (y ‘pam a phwy?’) yn fwy na darn o wyddoniaeth (y ‘sut a phryd?’). Fel roedd un esboniad yn dweud:
“It doesn’t explain how things were made, simply who made them and why … Genesis chapter 1 is above all theology. It was written in the first place, of course, for Israelite readers long ago, in a world very different in some respects from ours … the lesson is that every facet of the universe was in fact created, majestically and purposefully, by “the only wise God” (Romans 16:27).”
Duw a chynllun
Y wers gyntaf i ni yn Genesis yw fod gyda ni Dduw sydd a trefn, cynllun a phwrpas i ddod a goleuni i’r byd.
Mae unrhyw un sydd wedi bod i’n tŷ ni yn gwybod nad ydyn ni’r bobl fwyaf taclus yn y byd. Yn rhannol achos ein bod ni’n byw bywydau prysur ac yn gweithio o adre mae’n hawdd i lanast bentyrru yn ein tŷ. Ond un o’r pethau wnes i a Menna gymryd pleser mawr yn ei wneud dros y gwyliau oedd dod a pethau i drefn. Taflu pethau allan a rhoi lle i bethau newydd. Ac roedd hynny’n deimlad braf – yn wir yn ein rhyddhau i werthfawrogi rhannau o’n tŷ roeddem ni wedi dod i gasáu oherwydd y llanast.
Rydym ni i gyd yn bobl mewn gwirionedd sy’n gwerthfawrogi trefn a chynllun. Ac mae Genesis 1 yn ein dysgu fod gan Dduw gynllun a threfn i’r byd. Ac fod ganddo gynllun i ni fel pobol ac i ti fel unigolyn.
“Gadewch i ni wneud pobl yn ddelw ohonon ni’n hunain.” Gen 1:26
Yn Genesis 1 rydym ni’n cael y darlun o’r byd mae Duw wedi ei greu ac yn goron ar y cyfan mae’n ein creu ni. Nid yn unig ei fod wedi ein creu ond mae wedi ein creu fel delw ohono ei hun. Reit ar ddechrau Genesis felly rydym ni’n cael y newyddion da yma ein bod ni wedi ein creu i fod yn dda fel Duw. Wrth gwrs, fel y byddwn ni’n gweld tro nesa fe aeth rhywbeth o’i le, ond yn y dechrau un roedd popeth wnaeth Duw ei greu, gan ein cynnwys ni, yn dda. A cynllun Duw yw adfer popeth, gan ein cynnwys ni, yn ôl i’w fwriad gwreiddiol da e.
Mae’n amlwg reit o’r dechrau fan hyn fod yna berthynas arbennig rhwng Duw a dyn. Nid dim ond perthynas crëwr (Duw) a creedig (ni) sydd yma. Ond mae Duw wedi ein creu i fod yn bartneriaid gyda fe yn y gwaith o ofalu ar ôl ein gilydd a gofalu ar ôl y byd. Mae wedi ein gwneud yn bartner yn ei gynllun mawr.
Dros y gwyliau buon ni yng Nghaerdydd ac un o’r siopau wnaethom ni ymweld a hi oedd John Lewis. Yr hyn sy’n arbennig am y siop yw ei fod yn gwmni cyd-weithredol (co-operative). Oherwydd fod John Lewis yn gwmni cyd-weithredol mae pob un o’u staff o’r Prif Weithredwr i’r bobl sy’n glanhau y tai bach yn cael eu galw’n “bartneriaid”. Y syniad yw fod hyn yn rhoi gwerth, pwrpas a pherchnogaeth i bawb yn y cwmni.
Dwi’n meddwl fod dechrau Genesis yn ein dysgu ni fod Duw yn ein gwneud ni i fod yn “bartneriaid” yn y byd yma mae wedi ei greu. A’r her i ni ar ddechrau’r flwyddyn yw a ydym ni’n cymryd y cyfrifoldeb yna o ddifri? Neu ydym ni yn llusgo’n traed yn disgwyl am gynnig gwell o rhywle arall?
Mae’r Duw sydd wedi creu’r byd ac wedi dy greu di – yn cynnig partneriaeth i ti yn ei gynllun mawr Ef.
Roedd hi’n drist iawn clywed am farwolaeth R. Geraint Gruffydd wythnos yma. Ces i’r fraint anghyffredin o’m magu yn yr un Eglwys ag yr oedd e’n aelod, yr Eglwys Efengylaidd yn Aberystwyth. Am rai blynyddoedd ces i’r fraint o’i alw e, gyda Bobi Jones, yn athrawon Ysgol Sul. Rwy’n medru dwyn i gof y gwersi yn mynd trwy lyfr yr Actau gyda Geraint a Bobi’n dod a’r cyfan yn fyw drwy eu dealltwriaeth a’u dehongliad o gyd-destun a chefndir diwylliannol a gwleidyddol cyffrous cyfnod yr Eglwys fore.
Daeth i’m cof wythnos yma hefyd mae Geraint oedd y cyntaf i fy holi a oedd fy mryd ar y Weinidogaeth Gristnogol. Yr ateb pendant ar y pryd, a minnau ddim hŷn na dwy ar bymtheg os nad iau, oedd na! Rwy’n ei gofio’n dod i siarad â mi rai wythnosau wedyn a holi, ‘os ddim y Weinidogaeth beth am fod yn Aelod Seneddol?’ Roedd y sgyrsiau hyn yn ddadlennol yn yr ystyr eu bod yn dangos fod Geraint yn cyfri gwerth arbennig i’r ddwy rôl yn ei Gymru ef, ond fod yr arweiniad ysbrydol yn cael y flaenoriaeth. Wrth gwrs erbyn heddiw mi rydw i’n Weinidog, er i mi anghofio tan wythnos yma mae Geraint a’m holodd yn gyntaf ynglŷn â’r llwybr posib hwnnw.
Cof arall sydd gen i ynglŷn â Geraint oedd ei gyngor a’i ddoethineb wrth i mi ddechrau fy ngwaith ymchwil ar Genedlaetholdeb Cristnogol R. Tudur Jones. Wrth drafod y testun, y syniadau a’r bobl gyda Geraint roedd hi’n amlwg mae nid trafod hanes yr oedd Geraint ond trafod digwyddiadau roedd wedi byw trwyddynt a phobl roedd wedi eu hadnabod yn dda. Dau gyfaill pennaf ei Dad, Moses Gruffydd, oedd Saunders a J.E. Daniel – dau genedlaetholwr a dau uniongredwr diwinyddol yn eu lliwiau gwahanol. Wrth golli Geraint rwy’n amau ein bod ni wedi colli ein cyswllt uniongyrchol olaf allai wir roi cyfri am haen ysbrydol syniadaeth wleidyddol Saunders a J.E. Daniel.
A dyna gyffwrdd ar yr hyn a ddaethai a gwefr i mi fel Cristion a chenedlaetholwr ifanc – yn Geraint, fel Bobi, roedd gen i athrawon Ysgol Sul oedd nid yn unig yn Gristnogion uniongred ond hefyd yn genedlaetholwr cadarn. Pan oeddwn yn fy arddegau hwyr ychydig oedd gan y Cristnogion efengylaidd roeddwn yn eu hadnabod i’w ddweud am genedlaetholdeb ac ychydig oedd gan y cenedlaetholwr roeddwn yn eu hadnabod i’w ddweud am Gristnogaeth efengylaidd (ac eithrio fy rhieni, ynddyn nhw ces i fy magu yn sŵn llawen y ddau!). Felly roedd dod i ddarllen a chlywed syniadau Geraint a Bobi yn chwa o awyr iach i Gristion o genedlaetholwr ifanc. Nid oedd rhaid i mi ddewis rhwng fy Nghristnogaeth a fy nghenedlaetholdeb fel roedd rhai Cristnogion ‘efengylaidd’ eraill yn ceisio fy mherswadio ar y pryd.
Yn olaf, mi fydd gostyngeiddrwydd Geraint yn aros yn y cof. Gostyngeiddrwydd oedd yn deillio o’i ffydd Gristnogol. Rwy’n cofio clywed rhywun yn dweud na fyddai gobaith gan Geraint gael yr yrfa lwyddiannus a gafodd heddiw gan na fyddai’n medru “gwerthu ei hun” mewn cyfweliadau. Ar adegau roedd ei ostyngeiddrwydd yn rhwystredig, rwy’n cofio y tro es i i’w holi ynglŷn â gwaith R. Tudur Jones – dros y ffôn ac ar ôl i mi gyrraedd roedd yn mynnu na fyddai dim o werth gyda fe rannu o gwbl – cyn mynd ymlaen i rannu perlau dwfn amhrisiadwy o wybodaeth am fywyd, dylanwadau a syniadau R. Tudur Jones. Mae yna wybodaeth am J.E. Daniel a dylanwad Daniel ar R. Tudur Jones yn fy ngwaith ymchwil nad yw wedi ei gyhoeddi na’i ddatgelu yn unrhyw le arall heblaw am y sgwrs ces i gyda Geraint y diwrnod hwnnw.
Mae fy nghydymdeimlad a’m gweddïau gyda Luned, ei Weddw, a’r teulu cyfan. Er i ni golli cawr, nid ydym yn galaru fel y rhai heb obaith oherwydd ‘Os ydym yn credu i Iesu farw ac atgyfodi, felly hefyd bydd Duw, gydag ef, yn dod â’r rhai a hunodd drwy Iesu.’ (1 Thes. 4:14)
Er fod llawer mwy i waith Gweinidog ‘na arwain oedfaon a chyfarfodydd, mae arwain cyfarfodydd yn parhau i fod yn rhan bwysig o’r gwaith ac yn naturiol mae paratoi ar gyfer y cyfarfodydd hynny yn cymryd llawer mwy o’ch amser ‘na fydde chi’n dymuno. Dyma syniad i chi o’r rhan yma o’r gwaith yn 2014.
Erbyn nos Sul yma sy’n dod bydda i wedi pregethu 101 o weithiau yn 2014, rhif Orwelaidd iawn! Mae modd defnyddio yr un pregeth mewn gwahanol eglwysi felly dim ond 42 pregeth newydd dwi wedi gorfod paratoi yn 2014. Dwi’n paratoi nodiadau reit fanwl (er nad ydwi’n sdicio at y nodiadau wrth bregethu ar y diwrnod) felly roedd paratoi 42 pregeth yn golygu paratoi oddeutu 84,000 o eiriau o nodiadau – digon ar gyfer PhD arall! Roedd y rhanfwyaf o bregethau yn 2014 yn bregethau yn edrych ar Lyfr Exodus, Llythyr Paul at y Colosiaid, Llyfr y Proffwyd Amos a’r Salmau.
Mi wnes i baratoi ac arwain 30 o Astudiaethau Beiblaidd yn 2014, tua’u hanner nhw ar Efengyl Marc a’r hanner arall ar Lythyr Paul at y Rhufeiniaid. Dy’ ni’n gobeithio gorffen mynd trwy Rhufeiniaid erbyn Gorffennaf 2015.
Mi wnes i arwain 45 cyfarfod gweddi – does dim angen ‘paratoi neges’ ar gyfer y cyfarfod hwn, dim ond rhoi arweiniad ar y dydd.
Mi wnes i arwain 12 oedfa mewn cartrefi hen bobl – doedd dim angen llawer o baratoi ar gyfer yr oedfaon yma, dim ond addasu pregethau roeddwn i wedi paratoi ar gyfer y Sul.
Dwi yn ffodus IAWN fod aelodau eraill yn yr eglwys yn arwain y Clwb Ieuenctid, Dosbarth Ysgol Sul yr Oedolion a’r Ddau Grŵp Tŷ. Mae llawer o fy ffrindiau sy’n Weinidogion yn gorfod arwain y cyfarfodydd yna hefyd felly o gymharu dwi’n ei chael hi’n hawdd.
Dwi ddim yn rhannu hyn er mwyn cael tap ar fy ngefn ‘Da Was ffyddlon’. Jest yn meddwl fod hi’n bwysig i bobl gofio a dal hyn mewn cof pan nad yw’n pregethu ni mor gyfforus a dylai fod bob wythnos a pan fo’r astudiaethau ddim yn neidio o fywiogrwydd bob un wythnos. Rwy’n cofio yn yr haf ffrind i mi sy’n gweithio mewn Eglwys fawr Saesneg yn dweud mae dim ond 14 o weithiau roedd disgwyl iddo fe bregethu mewn blwyddyn – petai Gweinidogion Cymraeg dim ond yn gorfod pregethu 14 gwaith mewn blwyddyn mae’n debyg y byddai ein pregethu ni yn adlewyrchu hynny drwy ddangos mwy o raen paratoi, ymchwil a steil ayyb…
Dwi’n ffodus nad oes rhaid i mi arwain oedfa noswyl ‘na dydd Dolig eleni. Ond mi fydd y rhanfwyaf o Weinidogion a dyma fydd oleiaf eu canfed oedfa yn 2014 – os ydy’n nhw’n ymddangos wedi blino a’r neges ddim cweit mor adloniannol a’r hyn sydd ar y teledu cofiwch adael iddyn nhw wybod eich bod chi’n gweirthfawrogi eu gweinidogaeth. Dwi’n ffodus iawn fod gen i griw o fy nghwmpas yn yr Eglwys yng Nghaernarfon sydd yn fy annog i ymlaen, nid yw pob Gweinidog mor ffodus.
Rhywsut fe ddehonglwyd y neges fel person o ffydd yn ymosod ar ymchwil gwyddonol. Fel person o ffydd rwy’n credu mewn gwyddoniaeth ac yn credu mewn ymchwil gwyddonol – roedd fy ngwestiwn yn ymwneud â blaenoriaethau o fewn byd ymchwil gwyddonol. Ar ôl i bobl ateb fy neges roeddwn i’n ddigon hapus fod y daith i’r Comet yn debygol o ddod a gwerth.
Ond rhywsut aeth y drafodaeth ymlaen a mynd yn ddadl fawr gwyddoniaeth Vs ffydd. Yn bersonol tydw i ddim yn meddwl fod yn rhaid i rywun ddewis rhwng gwyddoniaeth a ffydd. Fel sydd yn hysbys i bawb tydw i ddim yn wyddonydd, does gen i ddim meddwl gwyddonol ac fe wnes i’n drychunebus yn y pynciau yn yr ysgol. Ond, dydy hynny ddim i ddweud nad ydw i’n gwerthfawrogi pwysigrwydd a gwerth gwyddoniaeth, ddim o gwbwl. I mi mae’r gwyddonydd yn derbyn ei ddoniau gan Dduw, ac fel mae’r gwyddonydd o Gristion John Houghton (sy’n enwog am dynnu sylw’r byd am broblemau cynhesu byd eang) yn dweud yn aml, un o gyfrifoldebau’r gwyddonydd yw dod i ddeall a dygymod a creadigaeth Duw yn well.
Wrth i’r sgwrs nol a blaen ar twitter ddatblygu yr hyn ddaeth yn amlwg oedd fod pobol, eto, yn cam-ddeall fy safbwynt. Gan mod i’n Gristion “efengylaidd”, roedd pobol yn gwneud y camgymeriad o feddwl mod i felly yn Gristion “ffwndamentalaidd” o’r math a gwelir yn aml yn bytheirio ar y teledu.
Felly jest i glirio pethau i fyny dyma rannu tabl dwi wedi rhannu sawl tro o’r blaen yn dangos y gwahaniaethau rhwng fy nghristnogaeth ‘efengylaidd’ i a Christnogaeth ‘ffwndamentalaidd’ anffodus eraill.
Pan mae anffyddwyr yn mynd i’r afael a Christnogaeth yr opsiwn hawdd, diog efallai, ydy mynd i’r afael a’r boogeyman ffwndamentalaidd. Weithiau byddwn i’n hoffi petai anffyddwyr yn eu gadael nhw allan o’r sgwrs er mwyn i ni gael sgwrs gall go-iawn. Ond wedyn mae’n haws dadlau yn erbyn yr abswrd yn tydi?
Fis Medi yma bydd pum mlynedd wedi pasio ers i mi gychwyn yn y Weinidogaeth. Blwyddyn fel Bugail dan hyfforddiant ym Mhenuel Bangor, blwyddyn arall dan hyfforddiant yng Nghaersalem Caernarfon ac yna tair mlynedd yno wedyn fel Gweinidog.
Ar ddechrau fy nghyfnod yn y Weinidogaeth fe ddes i’n drwm dan ddylanwad arweinydd Cristnogol blaenllaw o Seattle, UDA sef Mark Driscoll, arweinydd eglwys Mars Hill. Am gyfnod bum yn tiwnio mewn i wrando a gwylio ar ei bregethau’n wythnosol, bu’m yn ceisio efelychu stêil a brandio ei eglwys lle y medrwn ac unwaith es i Lundain i gynhadledd lle roedd yn siarad a chael ei gyfarfod yn sydyn a chael sgwrs wyneb yn wyneb. Yn aml roeddwn hefyd yn defnyddio rhai o’i eglurebau a’i ddelweddau yn fy mhregethau fy hun.
Yr hyn am denodd at Mark Driscoll yn bennaf oedd yn gyntaf y “brand”. Yn llythrennol y brandio, o ran delwedd a gwaith dylunio a chyfryngau aml-gyfrwng yr ei eglwys. Ond yn ail, steil pregethu Mark Driscoll. Roedd yn uchel, yn brash ac yn defnyddio tipyn o hiwmor er mwyn cyfleu ei neges – popeth “er lles yr efengyl” roeddwn yn meddwl ar y pryd.
O’r cychwyn un roeddwn i’n ymwybodol fod ganddo wendidau, ond mae gan bawb eu gwendidau yn ‘toes? Y prif wendid cyntaf y gwelwn i oedd ei fod yn methu yn llwyr a gweld beth oedd Iesu a’r Beibl yn ei ddysgu am gyfiawnder cymdeithasol, diwylliant ayyb… yn y byd hwn. Ar faterion felly roedd yn gadael i ddiwylliant adain-dde Americanaidd lywio ei feddwl yn hytrach na gadael i Iesu a’r Beibl lywio ei feddwl.
Yr ail wendid oedd ei fod i bob pwrpas yn pregethu cam-wahaniaethu ar sail rhyw o’i bulpud. Yn swyddogol roedd yn dal y safbwynt ‘complimanterian‘, sef y syniad fod dynion a merched yn gyfartal gerbron Duw ond fod ganddyn nhw rôls gwahanol i’w chwarae yn y teulu, yn yr eglwys ac yn y byd. Mae gen i ffrindiau yn y ffydd sy’n dal y safbwynt hwnnw ac rwy’n ei deall ac yn ei pharchu os nad yn cytuno. Ond yn ymarferol roedd Driscoll yn mynd sawl cam ymhellach. Dan ei ddylanwad ef roedd llawer o ferched oedd ynghlwm a Mars Hill wedi mynd i gael eu trin yn israddol. Ar y pryd roeddwn yn “goddef” y gwendidau yma yn Driscoll a Mars Hill gan ddweud wrtha i fy hun fod modd eu ‘goddef’ er lles y ‘gwaith da’ roedd Driscoll yn ei wneud – wedi’r cyfan onid Mars Hill oedd yr eglwys oedd yn tyfu fwyaf yn America? Ac roedd eglwys yn tyfu wrth i bob ddod i adnabod Iesu?
Ond nawr, rwy’n gweld fod hynny mor mor anghywir. Rhaid pregethu’r efengyl yn ei chyflawnder a rhaid creu disgyblion ar lun a delw Crist ei hun nid ar lun a delw arweinwyr Eglwysig dylanwadol. Bore ‘ma wnes i ddarllen y darn yma gan Mike Anderson oedd yn ffigwr dylanwadol yn Mars Hill dros y blynyddoedd diwethaf. Bellach mae Mike wedi gadael Mars Hill ac yn ei ddarn mae’n rhannu ei brofiad ac yn cadarnhau rhai pethau roeddwn i wedi darllen rhwng y llinellau o bell. Mae’n ymddiheuro am ei rôl yn Mars Hill dros y blynyddoedd. A rhywsut dwi’n teimlo y dylwn i hefyd ymddiheuro am ddod a dylanwad Mars Hill (yn anuniongyrchol) i fy eglwysi ac i fy mhraidd i. Fel dywedodd David Charles: “Mae’n tynnu yma i lawr, Yn codi draw”.
Y wers bwysicaf yw fod angen bod yn ffyddlon i Iesu a’i Air ac osgoi y fads eglwysig diweddaraf o America. Hefyd, os oes eisiau dilyn “model eglwysig” o gwbwl yna tuag at yr Eglwys Fore yn y Testament Newydd mae edrych yn hytrach nag dros Fôr yr Iwerydd trwy brism gwefannau a blogiau llachar.
Tymor yma yng Nghaersalem da ni wedi bod yn edrych ar rai Salmau gyda’n gilydd ar fore Sul. Meddwl oeddwn i y byddai crynodeb o’r pregethau yn gwneud cyfres da o flog bostiau. Dyma Salm 23.
Salm 23, un o’r Salmau mwyaf cyfarwydd. Mae’n siŵr mae dyma ffefryn llawer un. Mae’n debyg fod pawb ar ryw dro neu gilydd wedi cael cymorth a nerth o’r Salm yma. Mae o’n ddarn o’r Beibl sy’n ymddangos yn aml iawn mewn diwylliant poblogaidd. Wrth i’r llong suddo yn y ffilm Titanic mae’r Salm yn cael eu channu yn y cefndir. Salm 23 oedd theme tune y gyfres gomedi The Vicar of Dibely. Heddiw rydym ni’n edrych ar Salm bwerus a phoblogaidd.
Mae’r Salm yn agor gyda’r ymadrodd cyfarwydd: ‘Yr Arglwydd yw fy Mugail’. Mae’n mynd ymlaen i sôn sut mae’r Bugail yn tywys y salmydd trwy wahanol bethau a gwahanol lefydd. Wn i ddim os ydych chi wedi bod yn rhywle sy’n ddieithr i chi, ond yn gwmni i chi mae rhywun sy’n adnabod y ffordd neu’n adnabod yr ardal yn dda. Ddydd Llun diwethaf fe es i lawr i gyfarfod yn Aberystwyth. Taith dwi wedi gwneud gannoedd o weithiau a dwi’n adnabod y lôn yn dda. Dwi’n gwybod lle mae angen bod yn ofalus, lle sy’n droellog ac yn gallu bod yn llithrig. Dwi hefyd yn gwybod lle mae’r lôn yn dda a digon o gyfle i roi fy nhroed i lawr. Os ydy rhywun yn gorfod mynd ar hyd y daith yna am y tro cyntaf, cofiwch ofyn i mi eich tywys chi – oherwydd dwi’n gwybod y ffordd. A gobeithio y byddwch chi wedyn yn teimlo’n fwy saff.
Mae ffermwyr yn adnabod eu tir yn well na neb, yn arbennig ffermwyr mynydd. Dwi’n cofio clywed sôn ffrind a’i deulu yn mynd i gerdded yr wyddfa un tro. Ar y ffordd i fyny dyma nhw’n pasio Bugail oedd yn eu rhybuddio nhw i fod yn ofalus gan fod sôn y gallai niwl syrthio yn hwyrach yn y p’nawn. Rai oriau wedyn a’r teulu ar y ffordd i lawr dyma’r niwl mwyaf trwchus yn syrthio. Aeth y teulu ymlaen yn araf deg ond mewn gwirionedd roedden nhw ar goll. Yn y pellter roedden nhw’n gweld golau a penderfynu anelu amdano. Wrth iddyn nhw ddod yn nes dyma nhw’n clywed sŵn injan. A pwy oedd yn eu disgwyl ar groesffordd yn y llwybr oedd y ffermwr welson nhw rai oriau yn gynt yn ei Land Rover. Dyma nhw’n gofyn iddo fe pa ffordd i’w gymryd? Ond yn lle rhoi cyfarwyddiadau fe stwffiodd e nhw i gyd i mewn i’r Land Rover a’u cludo nhw’n saff i waelod y mynydd.
Delwedd o Iesu. Roedd y teulu yn saff gan eu bod nhw yng nghwmni’r Bugail oedd yn adnabod y mynydd. Ac fe welwch chi fod y stori yna yn dangos i ni beth mae’r salmydd yn ei fynegi wrth ddweud mae’r Arglwydd yw fy mugail. Byddwn ni yn saff ar y ffordd i Aberystwyth os fyddwn ni yng nghwmni rhywun sy’n gwybod y ffordd. Byddwn ni’n saff ar lethrau’r Wyddfa yng nghwmni ffermwr sy’n adnabod y mynydd. Ond yn fwyaf pwysig byddwn ni’n saff drwy brofiadau a phrofedigaethau bywyd yng nghwmni’r Bugail Da.
Wrth i ni edrych ar y rhan nesaf sy’n sôn am fynd trwy y ‘dyffryn tywyll du’ neu trwy ‘lyn cysgod angau’ mae’n bwysig iawn dweud un peth. Dydy’r Salm yma ddim yn dysgu: ‘trystiwch yn yr Arglwydd Dduw a fydd pob dim yn iawn, gewch chi ddim trwbl o gwbwl a bydd dim byd anodd byth yn digwydd i chi’. Mae’r Salm yma, fel sawl rhan arall o’r Beibl, yn dysgu fod y Cristion, fel pawb arall, yn profi y pethau anoddaf sydd gan y byd yma i daflu atom ni. Dydy’r Salmydd ddim yn rhoi clod i Dduw am iddo adeiladu lôn osgoi o gwmpas y dyffryn tywyll du. Mae’r Salmydd yn dysgu dibynnu a rhoi clod i Dduw hyd yn oed wrth fynd trwy ganol y dyffryn tywyll du.
Mae’r Salm yma yn ein dysgu ni fod cwmni gyda ni yn y dyffryn tywyll du. Yn aml yn fy ngwaith Bugeiliol bydda i’n teimlo fel fraud. Gan mod i’n gymharol ifanc tydw i ddim wedi profi llawer o’r profedigaeth mae llawer ohonoch chi wedi ei brofi. Ond dwi yn gallu sôn am un sydd wedi bod trwy ddyffryn tywyll du. Dwi’n gallu sôn am un sydd yn gwybod yn iawn beth rydych chi wedi mynd trwyddo. Sef yr Arglwydd Iesu ei hun. Oherwydd fod Duw, trwy ei gariad a’i ostyngeiddrwydd wedi dod mewn i’r byd fel dyn – mae e wedi profi yr emosiynau, y straen a’r temtasiynau rydym ni’n mynd trwyddyn nhw. Felly mae gyda ni gwmni yn ein dyffrynnoedd tywyll du. Cwmni’r Arglwydd.
Dwi’n cofio pan oeddwn i’n fach doeddwn i ddim eisiau mam neu dad fy ngadael yn y tywyllwch ar ben fy hun. Felly yn aml byddai Mam neu Dad yn aros mewn yn y stafell wely tan mod i’n syrthio i gysgu. Roedd y stafell dal yn dywyll ond roedd gen i gwmni yn y tywyllwch. Felly nid y tywyllwch mewn gwirionedd oedd yn fy nychryn i, ond yn hytrach y teimlad o fod ar ben fy hun. Roedd yna deimlad diogel, hyd yn oed yn y tywyllwch, os oedd Mam neu Dad yna efo fi. A rhyw deimladau felly mae’r Salmydd yn rhannu fan hyn. Mae’r tywyllwch yn parhau – dydyn ni ddim yn siŵr beth yn union oedd y cyd-destun. Salwch o bosib, profedigaeth, unigrwydd? Ond roedd profi presenoldeb Duw y Bugail gyda’r Salmydd yn y tywyllwch yn newid popeth.
Mae’r Salm yn gorffen gyda’r Salmydd yn siarad mewn gobaith, er gwaethaf y tywyllwch mae wedi ei brofi. Mae’n sôn am yr addewid mae Duw yn rhoi i bawb sy’n ymddiried ynddo fe sef i gael byw yn ei dŷ gweddill ei ddyddiau. Mae’r syniad yna yn hyfryd – ond mae’n syniad mae’n werth i ni fyfyrio rhywfaint drosto fe. Wrth i glywed yr ymadrodd ‘byw yn nhŷ yr arglwydd gweddill ein dyddiau’ mae’n bosib iawn mae rhyw ddelwedd ryfedd am bobl yn gwisgo gwyn yn eistedd ar gwmwl yn canu cerdd dant sy’n dod i’r meddwl. Delwedd sy’n swnio mwy fel hunllef na rhywle dwi eisiau bod!
Ond mae’r Beibl yn sôn fwy am Dduw yn dod i wneud ei dŷ gyda ni na ni yn mynd i ffwrdd ato fe. Fy hoff ddarn i o’r Beibl sy’n rhoi cipolwg i ni o sut fydd pethau yw Datguddiad 21:3-4:
“Wele, y mae preswylfa Duw gyda’r ddynoliaeth; bydd ef yn preswylio gyda hwy, byddant hwy yn bobloedd iddo ef, a bydd Duw ei hun gyda hwy, yn Dduw iddynt. Fe sych bob deigryn o’u llygaid hwy, ac ni bydd marwolaeth mwyach, na galar na llefain na phoen. Y mae’r pethau cyntaf wedi mynd heibio.”
Dyma oedd y gobaith oedd yn cynnal y Salmydd trwy y dyffryn tywyll du. Ond mae’r adnod hefyd yn sôn fod gobaith gan y Salmydd heddiw hefyd. Nid dim ond rhywbeth i edrych ymlaen ato – ond rhywbeth i ddal gafael ynddo heddiw. Yn aml byddwn ni’n meddwl am fywyd tragwyddol fel rhywbeth sydd i ddod ar ôl i ni farw. Ond mae bywyd tragwyddol a perthynas fyw gyda’r Duw byw yn dechrau y diwrnod byddw ni’n ymddiried yn Iesu.
Dyma ddyfyniad arbennig gan Tom Wright sy’n egluro hyn: “But this ‘salvation’, as Paul often makes clear, isn’t only in the future, though that’s where its full glory will be seen. It makes its way forwards into the present, rescuing people from the state of sin, and rescuing God’s people from trouble and persecution. ‘Salvation’ is a present reality as well as a future hope . . . They were saved; they are being saved; they will be saved.” Salmydd wedi ei brofi, hyd yn oed yn y dyffryn tywyll du.
Mae gwahoddiad i bob un ohonom ni droi a cydio yn y llaw sy’n cynnig maddeuant i ni am bob bai. Mae gwahoddiad i bob un ohonom ni droi a cydio yn y llaw fydd yn ein cynnal trwy brofiadau anoddaf y byd yma.
Tymor yma yng Nghaersalem da ni wedi bod yn edrych ar rai Salmau gyda’n gilydd ar fore Sul. Meddwl oeddwn i y byddai crynodeb o’r pregethau yn gwneud cyfres da o flog bostiau. Dyma’r cyntaf felly yn trafod her Salm 1.
Rydym ni wedi ein bendithio gyda’r ffaith ein bod ni’n byw mewn gwlad lle mae gan bawb ryddid barn a rhyddid cydwybod. Mae Americanwyr yn fwy na neb yn cyfri eu rhyddid yn beth pwysig – dyna pam eu bod nhw’n dathlu Independence Day bob blwyddyn. Dathlu’r ffaith eu bod nhw wedi dod yn annibynnol o’u hen feistri yn Ewrop. Un o’r pethau rydym ni’n clywed yn fwyaf aml ar y newyddion dyddiau yma yw refferendwm yr Alban. Y ffaith fod yr SNP eisiau arwain eu gwlad yn rhydd. Mae’r holl bethau yma yn dangos fod rhyddid ac annibyniaeth, beth bynnag mae hynny yn ei olygu, yn rhywbeth sy’n cael ei gyfri yn bwysig i bobl.
Ond wrth gwrs, ochr yn ochr a rhyddid mae cyfrifoldeb yn dod. Unwaith eto, dyna yw dadl fawr yr SNP. Maen nhw eisiau i’r Alban gael rhyddid er mwyn i’r Albanwyr gael cymryd cyfrifoldeb dros eu gwlad eu hunain. Gyda rhyddid y daw cyfrifoldeb.
Os ydy rhyddid yn bwysig yn y byd gwleidyddol, yna mae rhyddid hefyd yn bwysig yn ysbrydol. A dyna sy’n dod i’r amlwg yn y Salm 1 – y ffaith syml fod gan bawb ryddid i wneud dewis ynglŷn â lle maen nhw’n sefyll gyda Duw. A gyda’r rhyddid ysbrydol yma – daw cyfrifoldeb mawr. Mae Iesu yn siarad am y rhyddid i ddewis yma yn Mathew 7: “Ewch i mewn trwy’r porth cyfyng; oherwydd llydan yw’r porth ac eang yw’r ffordd sy’n arwain i ddistryw, a llawer yw’r rhai sy’n mynd ar hyd-ddi. Ond cyfyng yw’r porth a chul yw’r ffordd sy’n arwain i fywyd, ac ychydig yw’r rhai sy’n ei chael.”
Mae Salm 1 yn cychwyn drwy ddweud gwyn eu byd y rhai sy’n ymhyfrydu yng nghyfraith yr Arglwydd. Cyn i ni fynd ymlaen mae’n bwysig i ni nodi mae nid dewis sydd fan hyn rhwng cadw rheolau Duw ar un llaw, a gwneud beth ydych chi eisiau ar y llaw arall. Oherwydd mae yna “dduw” ar y ddau lwybr. Y cwestiwn yw: ydych chi’n dewis y llwybr sydd a’r Duw byw yn dduw arni? Neu dewis y llwybr sydd a’r FI fawr yn dduw arni?
Edrychwch ar y disgrifiad o’r person sydd wedi dewis yr Arglwydd yn Dduw yn adnod 3. “fel pren wedi ei blannu wrth ffrydiau dŵr”, “rhoi ffrwyth yn ei dymor” ac “a’i ddeilen heb fod yn gwywo”. Mae’r Salm fan hyn yn dangos fod gadael i Dduw fod yn Arglwydd ar eich bywyd yn ddewis sy’n rhoi bywyd a gobaith.
Ond beth am y llwybr arall? Mae’r Salmydd yn disgrifio’r rhai sydd wedi dewis eu llwybr eu hunain fel “us yn cael ei yrru gan wynt”. Arwydd o rhywbeth sy’n dod i ddim byd ac yn y diwedd yn cael ei chwythu i ffwrdd gan y gwynt. Ffordd sydd yn darfod. Heibio i Lanllyfni mae yna ffordd sy’n mynd i nunlle. Da i ddim byd.
Mae Salm 1 yn cymell pawb i fod yn rhan o “gynulleidfa’r cyfiawn”. Ond mae’n bwysig iawn nodi mae nid ystyr hyn yw cynulleidfa’r “hunangyfiawn”. Crefyddwyr sy’n hunangyfiawn. Ystyr cynulleidfa’r cyfiawn yw’r bobl sy’n ymddiried yr yr Arglwydd i’w cyfiawnhau nhw. Ac yn ein dydd ni heddiw wrth annog pobl i ddewis llwybr yr Arglwydd beth sy’n bwysig ydy annog pobl i ddewis Iesu sydd wedi ein cyfiawnhau ni ar y Groes. Dydy’r efengyl ddim ynglŷn â chadw rheolau, mae ynglŷn ag ymddiried yn Iesu.
Mae Salm 1 ar ddechrau’r gyfres yma yn gosod her. Os ydym ni am fynd ymlaen i’r Salmau nesaf – canu clod i Dduw trwyddyn nhw, gweddïo ar Dduw trwyddyn nhw, wel, yn gyntaf mae’n rhaid i ni gydnabod Duw yn Arglwydd ar ein bywydau. Mae Duw wedi rhoi rhyddid i ni ddewis. Ond gyda’r rhyddid yna y daw cyfrifoldeb. Cyfrifoldeb i ddewis y bywyd newydd mae Iesu Grist wedi ei roi i ni.
Gyda cryn ddiddordeb bues i’n dilyn hanes y llanw uchel a’r stormydd fu’n taro fy hen dref, Aberystwyth, dros y diwrnodau diwethaf.Roeddwn wrth fy modd yn gweld y lluniau diweddaraf ar y rhwydweithiau cymdeithasol, ond hefyd yn teimlo dros y perchnogion busnes a’r myfyrwyr oedd yn gorfod dianc am loches.
“Mae Promenâd Aberystwyth”, meddai Sion Jobbins wrth drydar, “fel Maes yr Eisteddfod – pawb yno, pawb yn sgwrsio, hel clecs a mwynhau.”Dywedodd yr academydd Simon Brooks, gyda’i dafod yn ei foch mae’n siŵr, mai dyma oedd y “difrod mwya i dref Aberystwyth ers gwrthryfel Glyndŵr.”
Y Prom sydd yn diffinio Aberystwyth.
Os ydych chi am gael llun nodweddiadol o’r dref, rhaid iddo fod yn lun o’r Prom. Os ydych chi am fynd am dro, rhaid i chi fynd am dro ar hyd y Prom, gan gofio cicio’r bar wrth gwrs. Glaw neu hindda, y Prom yw’r lle i fod.
Ond bellach, fe chwalwyd y Prom yn ddarnau.
Yn naturiol daw un o ddamhegion Iesu i’r cof – y ddameg honno ynglŷn a’r adeiladwr gododd dŷ ar y tywod a’r adeiladwr arall gododd dŷ ar y graig. Ac efallai bod y stormydd yn cadarnhau neges sylfaenol y ddameg – bod angen sylfaen gref – i’n hadeiladau ac hefyd i’n bywydau ni. Efallai fod stormydd Aberystwyth yn ein hatgoffa o hen wirionedd yr hen ddameg – i ni gofio adeiladu ein bywydau ar graig yr oesoedd?
