Category Archives: Gwleidyddiaeth

Grieving for a Wales in Europe

Just a short English post to try an explain why many Welsh Christians were disappointed by the vote from an identity/cultural perspective. (There are other reasons also, but I’ll stick here to the identity/cultural reasons).

I have a deep heart, not out of grief for the EU (as an institution I never felt much love for it), but mainly because of the resurgence of British Nationalism. That cultural-politico phenomenon that colonized much of the world starting with the “first and last colony”, Wales. I hold no grudge, but I did when I was younger, I must confess. Now I just feel a longing to know, as Nina Simone sang, “how it would feel to be free”.

Many of us liked the idea of ‘Wales in Europe’ because there we found nations who shared a similar story to ours, small nations, colonized nations, post-colonial nations, nations with minority languages, nations where it was normal to speak two or more languages (England really are the exception here). Back in the UK the relationship was, as Facebook would say, “complicated”!

One possible positive outcome out of all this from a nationhood perspective is that a healthy English nationalism would now flourish. This being very different to the imperialistic British Nationalism of old. My only fear on that front is what R. Tudur Jones said after the passing of Churchill: “For him England wasn’t England without her Empire. He delighted in her empire, her kingdom, her dominion. He took enjoyment in mispronouncing foreign names. English was the only language worth taking notice of.” Unfortunately the British/English nationalism represented by UKIP, and to a lesser extent Gove and Boris Johnson, harks back somewhat to that delusion of grandeur. I hope those who are trying to forge a new non-colonial, non-imperialistic and multicultural English nationalism will gain ground.

The Bible speaks of there being ‘neither Jew nor Gentile’ in the Kingdom of God. True, but the whole point there is that the Gentile didn’t have to become a Jew to be a child of God. Our cultural identities still exist, and no nation should assume or aspire for dominion over another. We didn’t see the EU as having dominion over us, we saw it as a’n extended family we were part of. Now we’re back home having only big brother to play with, with ties with our cousins (we actually had a lot in common with) just been made complicated.

I hope this helps.

Please follow and like us:

Pleidlais dros AROS yn bleidlais sy’n gwrthod tywyllwch ac ofn

Leave a reply

Ar hyn o bryd dwi’n teimlo ein bod ni’n mynd trwy gyfnod anodd a thywyll fel gwlad. Ers rhai blynyddoedd bellach mae rhai pobl wedi trio rhoi y bai am rai o broblemau’r wlad ar bobl eraill. Dydy hyn yn ddim byd newydd – dyma wnaeth Hitler yn yr Almaen – ceisio rhoi’r bai am broblemau’r wlad honno ar yr Iddewon, ar y Sipsiwn ac yn y blaen.

Wrth i rywun golli rhywbeth sy’n annwyl iddyn nhw, neu bod y byd yn newid yn gynt nag y maen nhw’n gallu dal i fyny gyda fe, yr ymateb dynol yw beio yr “arall”. Y naratif sydd wedi datblygu yn y wlad yma dros y blynyddoedd diwethaf yw fod modd deillio holl broblemau y wlad yma i nhw… y bobl o dramor sydd wedi symud yma.

Dyma’r naratif, dyma’r stori sydd wedi dod i ddominyddu’r drafodaeth yn arwain i fyny at y Refferedwm i adael neu aros yn Ewrop ddydd Iau. Mae wedi creu teimlad o densiwn, o ofn, o garfanu. Ac mae pobol – o bob ochr i’r ddadl – yn ofn y dyfodol. A dydy pobl sy’n byw mewn ofn ddim wastad yn gwneud y penderfyniadau mwyaf synhwyrol a mwyaf doeth.

Fe ddaeth y cyfan i’w ben llanw trist ddydd Iau wrth i’r aelod seneddol Jo Cox gael ei llofruddio. Mae’n debyg fod y troseddwr yn dioddef o salwch meddwl ond mae rhaid gofyn cwestiynau ynglŷn a beth wnaeth yrru’r dyn sâl yma i gyflawni y weithred ofnadwy yma. Nid Mwslim oedd y dyn yma, nid rhywun oedd wedi symud yma o Syria – ond dyn gwyn, oedd wedi ei eni a’i fagu ym Lloegr. Dyn sâl ie, ond dyn sâl oedd wedi llyncu’r naratif fod rhaid gwneud rhywbeth eithafol er mwyn rhoi Prydain yn gyntaf.

Mae rhai gwleidyddion, a rhai papurau newydd wedi creu hinsawdd yn ein gwlad lle roedd rhywbeth trasig fel yna yn bownd o ddigwydd. Mae yna dywyllwch, mae yna ofn o’n cwmpas ni heddiw.

Os dreuliwch chi ychydig amser yn darllen Genesis fe welwch chi fod Jacob wedi byw trwy gyfnod tebyg. Cyfnod lle roedd pobl, brodyr hyd yn oed, yn codi yn erbyn eu gilydd. Cyfnod lle roedd merched yn cael eu cam-drin. Pobl yn mynnu cyfiawnder, a hynny’n mynd rhy bell a’r cyfiawnder yn troi’n ddial. Arweinwyr yn twyllo eu gilydd. Yn twyllo eu teuluoedd a’u pobl eu hunain hyd yn oed.

Mae hanes yn mynd yn ei flaen ond mae natur dyn a’i allu cynhenid i wneud smonach o bethau heb newid rhyw lawer.

Yng nghanol yr hanes rhyfeddol yma mae Jacob yn dod wyneb yn wyneb gyda Duw. Mae sôn ei fod e wedi bod yn reslo gyda Duw. Pwy sydd heb fod yn reslo gyda Duw yn wyneb y pethau anodd yma sy’n dod ar ein traws ni? Pwy na fuodd yn reslo gyda Duw ar ôl clywed y newyddion trasig am lofruddiaeth Jo Cox?

Wedyn dro arall mae Jacob yn cyfarfod Duw mewn breuddwyd. Ac mae Duw yn siarad gyda Jacob ac yn dweud:

“Dw i eisiau i ti wybod y bydda i gyda ti.
Bydda i’n dy amddiffyn di ble bynnag ei di….
Wna i ddim dy adael di.
Bydda i’n gwneud beth dw i wedi ei addo i ti.”
Gen. 28:15

Mi oedd Jacob wedi bod trwy lot, mi oedd cenhedlaeth Jacob wedi bod trwy lot. Rydym ni heddiw, ar lefel bersonol, ar lefel deuluol falle, yn sicr ar lefel cenedlaethol yn mynd trwy bethau mawr ar hyn o bryd. Mae’r tir oddi tanom ni yn ysgwyd. Falle ein bod ni’n ofn. Falle ein bod ni’n teimlo fod y tywyllwch yn ennill.

Ar adegau o greisis personol, neu greisis cenedlaethol mae’n bwysig ein bod ni fel Cristnogion yn cofio fod Iesu wedi ennill y dydd. Adnod wnaeth fy nharo i nos Iau ar ôl clywed am y newyddion trist am lofruddiaeth Jo Cox yr aelod seneddol oedd Ioan 1:5 –

“Y mae’r goleuni yn llewyrchu yn y tywyllwch,
ac nid yw’r tywyllwch wedi ei drechu ef.”

Y goleuni mae’r adnod yma yn siarad amdano yw Iesu Grist ei hun. Ac mae’n bwysig i ni gofio, pan mae’n ymddangos fel bod y tywyllwch yn ennill fod Iesu yn barod wedi concro y tywyllwch.

Sut y gall Gristnogion fod yn bobl y goleuni dros y dyddiau nesaf? Dwi’n barod wedi sôn am y modd mae negyddiaeth ac ofn wedi dod i ddominyddu’r drafodaeth o amgylch y Refferendwm. Mae’n bwysig, ar adegau o bwysigrwydd cenedlaethol, fod pobl Iesu Grist yn dod a goleuni mewn i sefyllfaoedd anodd.

Dwi yn ddisgynnydd i fewnfudwyr, pobl symudodd yma o wlad arall. Roedd fy nheulu yn Gristnogion, yn Brotestaniaid oedd yn byw yn Ffrainc yn ystod cyfnod lle roedden nhw’n cael eu herlid am beth roedden nhw’n credu. Fe gafodd miloedd ohonyn nhw eu lladd yn 1572 yn ystod yr hyn sy’n cael ei gofio fel y St. Bartholomew’s Day Massacre. Er mwyn gwarchod eu deulu fe wnaeth fy hen hen hen hen hen hen hen hen hen hen (h.y. x10) daid ddianc gyda’i deulu i Lundain – jest fel mae pobol eisiau ffoi yma o Syria heddiw. Ar ôl cyrraedd Llundain fe ffeindiodd fy nheulu groeso a cartref yma.

Ganrifoedd wedyn dyma fi, disgynnydd y mewnfudwyr wedi ffeindio fy hun yn Weinidog mewn capeli Cymraeg yn Sir Gaernarfon!

Fy her i wrth i ni feddwl am y refferendwm ddydd Iau yw hyn: sut groeso fyddai fy nheulu yn ffoi o wlad dramor yn cael yn y wlad yma heddiw? Ydyn ni’n wlad sydd jest yn gofalu am ein buddiannau ein hunain? Mae rhywun yn clywed ymadroddion fel: “Charity starts at home” ac “Put Britain First” Ond wedyn mae arweiniad y Beibl yn dweud pethau fel: “Paid cam-drin mewnfudwyr. Cofiwch mai mewnfudwyr oeddech chi eich hunain yn yr Aifft.” Exodus 22:21. Ac “Dylech chi drin pobl eraill fel byddech chi’n hoffi iddyn nhw’ch trin chi.” Luc 6:31

Pan mae’r byd yn ysgwyd, a tywyllwch i weld yn ennill y dydd. Mae rhaid i ni gadw ein llygaid ar fuddugoliaeth Iesu. Un o fy hoff ganeuon i yw Sunday Bloody Sunday gan U2. Can sy’n adrodd hanes trist cyflafan Bloody Sunday yn Derry yn 1972 gan gafodd 14 o bobl heb arfau eu lladd gan y fyddin Brydeinig. Mae cytgan olaf y gân yn dweud:

The real battle just begun
To claim the victory Jesus won

Pan mae casineb a tywyllwch ar gynnydd, yn Derry ar Bloody Sunday, yn nyddiau Abraham, ar strydoedd Swydd Efrog pan lofruddwyd Jo Cox, yn nyddiau Jacob, yn y refferendwm wrth i rai feio’r gwanaf, yn nyddiau Herod, yn ein dyddiau ni. Fel pobol Iesu – fe ddywedwn ni gyda un llais:

“Y mae’r goleuni yn llewyrchu yn y tywyllwch,
ac nid yw’r tywyllwch wedi ei drechu ef.”

Please follow and like us:

Saunders, Ewrop a’r Refferendwm

Leave a reply

Cyhoeddwyd yr erthygl yma yn wreiddiol yn rhifyn Mai/Mehefin 2016 o Cristion. Cliciwch yma i danysgrifio.

Wrth i mi ysgrifennu’r geiriau yma mae sôn bod UKIP yn debygol o ennill ambell sedd yn Etholiadau Cymru a bod canran nid ansylweddol o Gymry yn bwriadu pleidleisio i adael yr Undeb Ewropeaidd fis Mehefin. Ag adleisio geiriau Saunders Lewis yn y Llenor yn 1927: ‘Ofn sydd arnaf wybod pa mor anewropeaidd y gall hyd yn oed arweinwyr meddwl Cymru heddiw fod.’

I Saunders nid oedd ‘Cymru’n bod namyn fel rhan o Ewrop’. Mae tuedd ynom i ddiffinio pwy ydym ni mewn perthynas ag eraill. Yn anffodus fel Cymry y duedd yw diffinio ein hunain mewn cyferbyniad â ‘nhw’ y “Saeson”. Y syniad goleuedig am Ewrop yw ei fod yn ein rhyddhau i ddiffinio ein hunain fel ein bod yn rhan o rywbeth yn hytrach nag yn bobol sydd ddim yn rhywbeth. Llawer gwell yw dweud ein bod ni’n Gymry yn Ewrop nag ein bod ni’n Gymry nid yn Saeson.

Mae’r syniad o undod organig drwy Ewrop yn eithriadol o bwysig i’n hunaniaeth ni fel Cymry sy’n arddel ffydd yng Nghrist. Cyn twf gwladwriaethau modern, yr hyn oedd yn diffinio Ewrop ac yn pennu ei ffiniau oedd terfynau Gwledydd Cred (Christendom). Yn 1964 dywedodd D. Myrddin Lloyd yn ei ysgrif ‘Cymru a Ewrop’ yn Efrydiau Athronyddol mai llwyddiant Islam a barodd i derfynau Gwledydd Cred syrthio’n daclus gyda ffiniau daearyddol cyfandir Ewrop yn y diwedd. Mae’n eironig braidd fod polemig gwrth-Foslemaidd yn ganolog bellach i naratif y rhai sydd eisiau chwalu’r freuddwyd Ewropeaidd.

Er i ni ymfalchïo yn ein treftadaeth Gristnogol Gymraeg, boed yn ei wedd Geltaidd Gatholig neu Brotestannaidd Anghydffurfiol, ni allwn wadu nad ydym yn perthyn i draddodiad mwy sy’n sylfaenol Ewropeaidd. Er y byddai Saunders Lewis, efallai, yn dadlau mai dim ond y Catholigion all hawlio’r fantell Ewropeaidd, gallaf dystio nad oedd llawer o bellter rhwng pulpud Protestannaidd fy mhlentyndod a drws Eglwys Wittenberg neu ddinas Genefa. Fel Cristnogion Cymraeg rydym yn ymwybodol iawn ein bod ni’n rhan o deulu Ewrop.

Efallai nad ydym wedi rhoi sylw teg i’r Pêr Ganiedydd fel un o’n Hewropeaid enwocaf. Yn ei waith Pantheologia, Neu Hanes Holl Grefyddau’r Byd mae Pantycelyn yn hiraethu am weld ei gyd-Gymry yn dod yn fwyfwy ymwybodol eu bod yn rhan o rywbeth mwy. Dywedodd D. Myrddin Lloyd amdano:

“Gwelai berygl crefyddol mawr yn yr agwedd meddwl hon, sef temtasiwn i weld ein ffurfiau crefyddol ni fel rhan o drefn natur, ac fe’n rhybuddia hefyd mai dinasyddion gwael a wnawn heb y weledigaeth ehangach o Ewrop a’r byd . . . ofnai’n fawr yr hunan-fodlonrwydd a darddai o wrthod cymryd o ddifri y byd y tu allan i Brydain, a chwilio am y norm yn unig o’i mewn.”

Yn ôl D. Myrddin Lloyd ‘proffwyd mawr Ewropeaeth fodern’ oedd neb llai nag Emrys ap Iwan: ‘Y mae’n werth, meddai, i Gymro fynd i Ffrainc pe na bai’n unig er mwyn ei gael ei hun mewn gwlad lle nad yw “I say” y Sais ddim yn hollol gyfystyr â “Fel hyn y dywed yr Arglwydd”’. Y mae gennym fel Cristnogion yng Nghymru draddodiad cryf felly o weld ein hunain fel cenedl ie, ond cenedl sy’n perthyn i deulu ehangach o genhedloedd na dim ond y genedl drws nesaf.

O ddychwelyd at yr arch-Ewropead ei hun, Saunders Lewis, gallwn fel Cristnogion werthfawrogi’r grymoedd ideolegol sydd ar waith yn y naratif cyfoes ynglŷn â chenhedloedd a sofraniaeth. Yn un o ddogfennau sylfaen Plaid Cymru yn 1926, Egwyddorion Cenedlaetholdeb, esboniodd Saunders mai cenedlaetholdeb oedd y broblem! Fel y mae sawl Cristion, o Saunders i R. Tudur Jones i Rowan Williams, wedi ceisio dangos, y mae sawl math o genedlaetholdeb ar gael yn archfarchnad yr ideolegau. Ceir y math sinistr mewnblyg sy’n dangos ei hun, ar y gorau, yng ngwleidyddiaeth rad a thrahaus Nigel Farage, ac ar y gwaethaf, ym mhenllanw hyll y Drydedd Reich. Ond y mae yna genedlaetholdeb arall hefyd, y math o genedlaetholdeb sy’n ddigon hunan-hyderus i fod yn gwbl gyfforddus wrth ei weld ei hun yn rhan o deulu’r cenhedloedd, yn rhan o Ewrop.

Ond tybed oes angen i ni wahaniaethu rhwng hen wareiddiad Ewrop a’r Undeb Ewropeaidd fel sefydliad modern? Ydy hi’n bosib talu gwrogaeth i’r naill a gobeithio am ddiwedd y llall? Tybed beth fyddai gan Saunders, y rhyddewyllysiwr gwrth-wladwriaethol, i’w ddweud am y lefiathan biwrocrataidd ag ydyw’r Undeb Ewropeaidd? Fe wyddom mai ei ddelfryd economaidd ef, pa mor naïf bynnag ydoedd, oedd gweld Cymru’n troi cefn ar ei diwydiannau a chanolbwyntio ar amaethu. Ag ystyried mai’r Undeb Ewropeaidd, i raddau helaeth, sy’n dal y Gymru amaethyddol rhag syrthio i ddinistr llwyr, efallai fod hynny’n awgrymu sut y byddai’n pleidleisio? Ond wedyn, wn i ddim a fyddai ystyriaethau mor faterol ac ymarferol â hynny yn llywio ei farn!

I orffen ar nodyn ysgafn, efallai y cawn ddymuno’n dda i’r Cymry hynny fydd yn dilyn galwad Emrys ap Iwan i fynd i Ffrainc i brofi Ewrop yr haf yma. Yn benodol profi Pencampwriaeth Bêl-droed Ewrop gyda Chymru wedi llwyddo i gyrraedd y gystadleuaeth am y tro cyntaf ers 1976. Fel mae’n digwydd, mae Cymru’n chwarae yn erbyn Lloegr yn y gystadleuaeth wythnos yn unig cyn y Refferendwm ar Ewrop – eironi dramatig y byddai Saunders y dramodydd mae’n siŵr yn falch ohono.

Please follow and like us:

Newid yn bosib – cofio 1992

Leave a reply

Mam, fi, Elain a Cynan yn 1990. Cymru wedi cymryd sawl cam ymlaen a sawl cam yn ôl ers hynny!

Un o’r atgofion gwleidyddol cyntaf sydd gen i oedd Cynog Dafis yn ennill Ceredigion i Blaid Cymru am y tro cyntaf yn 1992. Roeddwn i’n chwe mlwydd oed. Dwi’n cofio’r poster yn iawn – papur gwyrdd, a llun o Cynog mewn grayscale arno.

Y tro hwnnw daeth Plaid Cymru o fod yn bedwerydd yn 1987 i ennill yn 1992. Swing o 15%, a chodi nifer y pleidleisiau dderbyniodd y Blaid o dros wyth mil.

O’r foment yna ymlaen a thrwy’r rhan fwyaf o fy mhlentyndod roeddwn yn credu fod newid gwleidyddol yn bosib. Llafur yn rhoi crasfa i’r Ceidwadwyr yn 1997 a Phlaid Cymru yn cynyddu eu mwyafrif yn eu seddi nhw. Ennill Refferendwm Datganoli yr un flwyddyn. Ac yna chwyldro 1999 pan heriwyd hegemoni Llafur yng Nghymru am y tro cyntaf ers degawdau wrth i Blaid Cymru ennill seddi fel Rhondda ac Islwyn.

Ond, a bod yn onest, ers troad y mileniwm mae’r cyffro a’r teimlad fod newid yn bosib oedd i’w brofi trwy’r 90au wedi pylu rhywfaint. Ond mae edrych yn ôl ar fy atgof gwleidyddol cyntaf o 1992, yn chwe mlwydd oed, yn fy atgoffa fod newid yn bosib, a fod newid yn llesol i bob gwlad ddemocrataidd.

Please follow and like us:

Llyfr y Dechreuadau – Rhan 4

Leave a reply

Dros y misoedd nesaf yng Nghaersalem bydda i’n pregethu trwy Lyfr Genesis yn y Beibl. Dwi’n gobeithio (os bydd amser yn caniatau) sgwennu blog i fynd gyda pob pregeth. Dyma’r drydedd rhan. Dyma oedd dyma oedd y rhan gyntaf, (Y Cread)dyma oedd yr ail ran (Y Cwymp) a dyma oedd y drydedd rhan (Noa).

Tŵr Babel

Heddiw rydym ni’n troi ein sylw at ran rhyfedd o lyfr Genesis. Rhan y gallen ni’n hawdd neidio drosto – ond rhan dwi’n meddwl sy’n arbennig o berthnasol i ni. Ni’n bobl mewn tre fach, ar gyrion gwlad fach, sydd ar gyrion ynys fach, sydd ar gyrion Ewrop. Rydym ni’n siarad hen hen iaith sydd bellach yn iaith leiafrifol yn ein gwlad ein hunain. Yng ngeiriau TH Parry Williams:

Beth yw’r ots gennyf i am Gymru? Damwain a hap
Yw fy mod yn ei libart yn byw. Nid yw hon ar fap
Yn ddim byd ond cilcyn o ddaear mewn cilfach gefn,
Ac yn dipyn o boendod i’r rhai sy’n credu mewn trefn.

Pam ein bod ni’n trafferthu gyda’r Gymraeg, heb sôn am fynnu addoli a cenhadu yn Gymraeg? Mae neges Genesis 11 yn arbennig o berthnasol i ni fel eglwys Gymraeg sy’n teimlo galwad i addoli Duw trwy’r iaith leiafrifol yma ac yn teimlo galwad i rannu’r newyddion da gyda’n cyd-Gymry trwy’r iaith Gymraeg.

Beth sy’n digwydd yn Genesis 11?

Mae Duw, ar ddechrau Genesis yn rhoi pwrpas anhygoel i ddyn. Sef i fod yn bartner gyda fe yn y greadigaeth yma mae Duw wedi ei greu. Mae Duw yn dweud wrth Adda ac Efa yn Genesis 1:28

A dyma Duw yn eu bendithio nhw, a dweud wrthyn nhw, “Dw i eisiau i chi gael plant, fel bod mwy a mwy ohonoch chi. Llanwch y ddaear a defnyddiwch ei photensial hi; a bod yn feistr sy’n gofalu am y pysgod sydd yn y môr, yr adar sy’n hedfan yn yr awyr, a’r holl greaduriaid sy’n byw ar y ddaear.”

Cymharwch hynny, gyda’r adroddiad rydym ni’n cael yn Genesis 11:4

“Dewch,” medden nhw, “gadewch i ni adeiladu dinas fawr i ni’n hunain, gyda thŵr uchel yn estyn i fyny i’r nefoedd. Byddwn ni’n enwog, a fydd dim rhaid i ni gael ein gwasgaru drwy’r byd i gyd.”

Mae dyn yn cael cynnig y byd, ond mae’n well ganddo adeiladu tŷ bach twt yn ei ardd gefn. Mae’n cael cynnig yr holl amrywiaeth a’r prydferthwch sydd gan greadigaeth Duw i’w gynnig. Ond mae’n well ganddo aros mewn un lle, yn siarad un iaith a gwneud enw iddo fe ei hun. Ac yn aml, mae pobl sy’n ceisio gwneud enw iddyn nhw eu hunain, mewn gwirionedd yn gwneud ffŵl ohonyn nhw eu hunain!

Ymateb Duw?

Roedd Duw yn tristau wrth weld hyn yn digwydd. I ddechrau mae’n siŵr fod Duw yn drist oherwydd diffyg ufudd-dod dyn yn llenwi’r ddaear. Ond hefyd yn drist fod dynoliaeth ddim yn byw i’r potensial roedd Duw wedi ein creu i ddechrau. Ac felly mae Duw yn camu mewn ac yn ymyrryd. Genesis 11:5-8

A dyma’r ARGLWYDD yn dod i lawr i edrych ar y ddinas a’r tŵr roedd y bobl yn eu hadeiladu. Ac meddai, “Maen nhw wedi dechrau gwneud hyn am eu bod nhw’n un bobl sy’n siarad yr un iaith. Does dim byd yn eu rhwystro nhw rhag gwneud beth bynnag maen nhw eisiau. Dewch, gadewch i ni fynd i lawr a chymysgu eu hiaith nhw, fel na fyddan nhw’n deall ei gilydd yn siarad.” Felly dyma’r ARGLWYDD yn eu gwasgaru nhw drwy’r byd i gyd, a dyma nhw’n stopio adeiladu’r ddinas.

Melltith neu fendith?

Mae llawer o lyfrau ac esboniadau yn gweld Genesis 11 fel melltith. Ond dwi’n meddwl fod llawer yn dod i’r casgliad hwnnw gan fod y rhan fwyaf o lyfrau ac esboniadau wedi eu sgwennu gan ddynion gwyn sy’n siarad Saesneg a Saesneg yn unig. I bawb arall ohonom ni sy’n byw yn y byd go-iawn lle mae pobl yn siarad sawl iaith rydym ni efallai yn gallu gwerthfawrogi bendith Genesis 11, yn hytrach na’i weld fel melltith. Dymuniad Duw oedd i ddynoliaeth ddatblygu’n wahanol wledydd a gwahanol ddiwylliannau a gwahanol ieithoedd.

Dymuniad Duw oedd gweld undod mewn amrywiaeth.

Nid undod mewn unffurfiaeth fel a welwyd yn Babel. Nid undod mewn unffurfiaeth fel a welwyd yn yr Ymerodraeth Rufeinig, fel a welwyd yn yr Ymerodraeth Brydeinig a fel sy’n cael ei orfodi gan fateroliaeth heddiw. Dymuniad Duw oedd undod mewn amrywiaeth.

A dwi’n meddwl fod hi’n arbennig o bwysig i ni Gristnogion Cymraeg glywed y neges yma.

Oherwydd fe glywch chi rai Cristnogion yn ein barnu am rannu’r eglwys, am fynnu addoli yn Gymraeg – mae rhai yn dweud y dylem ni uno gyda’n gilydd mewn eglwysi Saesneg. Fe glywch chi bobl yn ein barnu am genhadu yn Gymraeg pan fo pawb yn gallu deall Saesneg. Bydd rhai pobl yn cael anhawster deall yr alwad mae pobl fel John Robinson wedi ei gael i ddysgu Cymraeg er mwyn rhannu am Iesu gyda pobl sy’n siarad Saesneg beth bynnag.

Yr hyn sydd tu ôl yr agwedd yma yw methiant i ddeall cynllun hyfryd Duw i ni, ac i’r greadigaeth. Undod mewn amrywiaeth.

Beth mae hyn yn ei olygu i ni heddiw?

Dwi’n cofio cymryd rhan mewn ffilm i John Robinson a’i fyfyrwyr. Y cwestiwn oedden nhw’n gofyn i fi oedd: pam fod yr iaith Gymraeg yn bwysig i ti? Ac fe wawriodd arna i mae y prif reswm roedd y Gymraeg yn bwysig i mi oedd oherwydd mae dyna oedd yr iaith roeddwn i’n siarad gyda Duw trwyddo. Byddai hi yr un mor rhyfedd i fi ddechrau siarad gyda Duw yn Saesneg ag y byddai hi i fi siarad efo Menna yn Saesneg.

Mae yna rywbeth arbennig am famiaith rhywun. A’n galwad ni fel eglwys yw rhannu am Iesu ym mamiaith y bobl o’n cwmpas ni.

Yng ngoleuni hanes Tŵr Babel rydym ni’n gweld fod holl ieithoedd y byd yn rodd gan Dduw i ni eu meithrin a’u gwarchod – dyma oedd dymuniad Duw yn Genesis.

Datguddiad

Mae yna gylch anhygoel i’r Beibl – ac mae’r thema yma sydd yn Genesis am yr ieithoedd a’r cenhedloedd yn atsain yn ôl yn Datguddiad 7:9-10

Edrychais eto ac roedd tyrfa enfawr o bobl o’m blaen i — tyrfa mor aruthrol fawr, doedd dim gobaith i neb hyd yn oed ddechrau eu cyfri! Roedden nhw yn dod o bob cenedl, llwyth, hil ac iaith, ac yn sefyll o flaen yr orsedd ac o flaen yr Oen. Roedden nhw’n gwisgo mentyll gwynion, ac roedd canghennau palmwydd yn eu dwylo. Roedden nhw’n gweiddi’n uchel:
“Ein Duw sydd wedi’n hachub ni! —
yr Un sy’n eistedd ar yr orsedd,
a’r Oen!”

Mae’n amlwg felly mae nid melltith oedd Babel, ond bendith. Dyma oedd trefn Duw i’r byd – ac mae’n ddiddorol fod yr undod mewn amrywiaeth yma yn parhau i dragwyddoldeb. Wna i ddim ymddiheuro wrth obeithio a gweddïo y bydd y Gymraeg yn un o’r ieithoedd hynny fydd yn addoli Iesu pan fydd en dod yn ôl.

Mae yna ddyfyniad gwych gan y diwinydd JE Daniel sy’n dweud fel hyn.

A chredwn yn y Pentecost tragwyddol y bydd Bernard yno yn canu ei ‘Jesu, dulcis memoria’, a Luther ei ‘Ein feste Burg ist unser Gott’, a Watts ei ‘When I survey the wondrous Cross’, a Phantycelyn ei ‘Iesu, Iesu, rwyt Ti’n ddigon’, heb i Bernard anghofio ei Ladin, na Luther ei Almaeneg, na Watts ei Saesneg, na Phantycelyn ei Gymraeg, a heb i hynny rwystro mewn unrhyw fodd gynghanedd berffaith eu cyd-ddeall a’u cydganu.

Dwi’n ymwybodol fod perygl i neges fel yma gael ei gamddehongli fel rhyw alwad ‘I’r gad!’ yn nhraddodiad gorau Dafydd Iwan. Ond beth sydd yma yw galwad i ni garu cynllun a threfn Duw. Galwad i ni drysori undod mewn amrywiaeth. Ac i ni rannu am newyddion da am Iesu yn ein iaith, ac ym mhob iaith.

Please follow and like us:

Trumpmania: Ffydd a gwleidyddiaeth adweithiol

Leave a reply

Mae’r erthygl yma’n ymddangos yn y rhifyn cyfredol o Cristion sydd ar gael o’ch siopau llyfrau lleol neu mae modd tanysgrifio ar-lein ar www.cristion.net

Treuliais yr haf diwethaf yn teithio trwy ddwyrain yr Unol Daleithiau, nid yn unig ddinasoedd y gogledd-ddwyrain ond hefyd rai o daleithiau’r ‘Bible Belt’ yn y de. Rai wythnosau cyn i ni gyrraedd cyhoeddodd y biliwnydd a’r seren deledu, Donald Trump, ei fwriad i geisio enwebiad y Gweriniaethwyr ar gyfer yr Arlywyddiaeth. Ar y dechrau edrychwyd ar ei gyhoeddiad fel dim byd mwy na stynt cyhoeddusrwydd, ond wrth i’r haf fynd rhagddo a’i boblogrwydd yn y polau piniwn yn codi a chodi sylweddolwyd fod daeargryn ar droed ymhlith y GOP (y Grand Old Party).

Daeth hi’n dipyn o arferiad i ni orffen y diwrnod yn ôl yn ein llety ar ôl bod yn crwydro drwy droi CNN ymlaen i weld yr adroddiadau diweddaraf am syrcas Trump. O’r sôn am godi mur enfawr ar hyd y ffin gyda Mexico (“China built a wall,” meddai, “and guess how many Mexicans they have!”) i’r addewid i anfon 11,000 o geiswyr lloches allan o’r wlad ar unwaith – roedd ei awgrymiadau a’u bolisïau’n mynd yn fwy gwallgof ac adweithiol bob dydd.

O ddiddordeb penodol i mi roedd ymateb Cristnogion yr Unol Daleithiau i Trumpmania. Byth ers twf mudiad y religious right ddiwedd y 1970au mae’r Gweriniaethwyr wedi dibynnu’n drwm ar gefnogaeth rhai carfanau o Gristnogion Efengylaidd. Ac felly er mwyn ennill yr enwebiad mae’n rhaid i Trump apelio at y garfan hon o fewn y Gweriniaethwyr. Tra oeddem ni yn ardal Mobile, Alabama ym mis Awst cynhaliodd Trump rali enfawr i dri deg mil o’i ddilynwyr ac wrth agor ei araith, gan wybod yn iawn pwy oedd ei gynulleidfa, dywedodd yn ymffrostgar : “Now I know how the great Billy Graham felt.”

Un o’r digwyddiadau doniolaf i ni ei weld oedd Trump yn cael ei gyfweld ar Bloomberg yn y cyfnod lle roedd yn ceisio selio cefnogaeth y garfan benodol honno o efengylwyr. Gofynnwyd iddo enwi ei hoff adnod o’r Beibl, ond gwrthododd ateb gan ddweud: “I wouldn’t want to get into it because to me that’s very personal. You know, when I talk about the Bible, it’s very personal, so I don’t want to get into verses,” gan ychwanegu, “The Bible means a lot to me, but I don’t want to get into specifics.” I bawb oedd yn gwylio ac hefyd i’r sawl oedd yn ei gyfweld roedd hi’n amlwg nad oedd yn gwybod dim oll am y Beibl ac am osgoi dangos ei anwybodaeth rhag colli cefnogaeth ymhlith rhai efengylwyr. Gwelodd y cyfwelydd ei gyfle gan fynd ymlaen i’w brofocio ymhellach gan ei holi a oedd yn “Old Testament guy or a New Testament guy?”. Ac atebodd Trump a golwg o banig llwyr ar ei wyneb: “Probably equal.” Ac mae’r cyfweliad trist-ddoniol hwnnw nawr wedi mynd yn viral ar y we.

Hyd y gwela i mae’n gymharol amlwg mae fraud yw Trump o ran ei Gristnogaeth. Ond ar hyn o bryd yr ymgeisydd mwyaf poblogaidd ymysg y garfan benodol yma o efengylwyr yw’r ‘casino mogul’, sydd wedi ysgaru ddwywaith, nad yw’n aelod gweithredol o unrhyw eglwys ac sydd â hanes hir o ddefnyddio iaith anweddus. Nid yn unig hynny, ond mae’n brolio nad yw erioed wedi gofyn maddeuant gan Dduw ar gyfer dim oll o hyn.

Wrth i ni hedfan adref i Gymru roeddem ni’n tybio y byddai’r syrcas wedi chwythu ei phlwc cyn i bobl ddechrau pleidleisio yn 2016. Ond gyda rhai wythnosau yn unig ar ôl cyn i’r Gweriniaethwyr ddechrau pleidleisio i ddewis eu hymgeisydd mae Trump yn parhau i fod ymhell ar y blaen i’w holl wrthwynebwyr. I Gristnogion fel fi sy’n fwy rhyddfrydig ein gwleidyddiaeth yr unig gysur yn hyn yw y bydd ymgeisyddiaeth abswrdaidd Trump fel Arlywydd, er gwaethaf amhoblogrwydd Obama, yn gwneud buddugoliaeth i’r Democratiaid yn fwy tebygol.

Please follow and like us:

Mentro i’r Bible Belt

Leave a reply

Roedd y rhan yma o’r daith mynd i fod yn heriol i ni gan y byddem ni yn dod wyneb yn wyneb ac agweddau ychydig bach yn fwy ceidwadol nag y byddem ni fel arfer yn gyfforddus gyda nhw (o’i esbonio mewn ffordd garedig)!

Er ein bod yn ymwybodol o’r peth cyn dod, o’i weld drosto ni ein hunain fe gawsom ni ein dychryn pa mor agos roedd ‘cristnogaeth’ a ‘gwleidyddiaeth adain-dde’ wedi ei briodi yn meddwl rhai pobl yma. Roedd y ddeu-beth wedi ei blethu mor agos yn eu meddyliau nes fod un gyfystyr a’r llall. Roedd arddel gwleidyddiaeth ‘adain chwith’ gyfystyr a chyfaddef nad oeddech chi’n Gristion ‘go-iawn’ (neu o leiaf yn un oedd wedi colli eich ffordd). Roedd sawl un felly yn methu a’n rhoi ni mewn i focsys gan ein bod ni’n cytuno a nhw ar sawl cwestiwn ffydd (yn ‘geidwadol’ yn ôl diffiniad rhai) ond wrth droi at fyw y bywyd Cristnogol yn y byd ein bod ni ar y chwith wrth bleidio rhinweddau gwladwriaeth les a’r alwad i fyw bywyd mor wyrdd a chynaliadwy a phosib (yn ‘ryddfrydol’ yn ôl diffiniad rhai). Fel dywedodd Jim Wallis wrth feddwl am efengylwyr fel William Wilberforce – rydym ni’n ‘nineteeth century evangelicals born in the wrong century’.

Wedi dweud hynny i gyd, penwythnos diwethaf fe wnaethom ni fwynhau a chael bendith wrth aros gyda ffrindiau yn ardal Lake Gaston, ardal wledig ar y ffin rhwng Virginia a North Carolina. Fe wnaethon ni eu cyfarfod llynedd pan wnaethon nhw ymweld a Chymru ar drip wedi ei drefnu gan John Robinson, bydd rhai o ddarllenwyr y blog yn ymwybodol o’r cysylltiad.

Buom ni’n aros gyda Marc a Vanessa yn eu tŷ hyfryd ar lan y llyn, roedden nhw’n gwpwl wedi ymddeol, yn wreiddiol o Michigan ond wedi ymddeol i’r de er mwyn dianc oddi wrth y gaeafau oer. Cawsom ni amser hyfryd gyda nhw – croeso cynnes a sawl sgwrs ddifyr am bopeth dan yr haul.

Dyma’r lanfa ar waelod ardd gefn y tŷ lle roeddem ni’n aros!

Mae Marc a Vanessa yn aelodau yn yr eglwys lle mae ein ffrind Patrick Edwards yn weinidog, eu heglwys yw Lake Gaston Baptist Church – eglwys sy’n gwasanaethu ardal wledig eang, y dref agosaf yw Littleton a dim ond ychydig gannoedd sy’n byw yn y dref honno. Ar ryw wedd felly roedd llawer yn gyffredin gyda’u cyd-destun nhw a chyd-destun llawer o eglwysi/gweinidogaethau yng Nghymru. Mae Littleton ei hun yn dref fach sydd wedi colli ei diwydiant ac yn amlwg ddifreintiedig heb llawer o arwyddion o obaith (swnio’n gyfarwydd?!). Mae’r ardal o gwmpas y llyn yn amlwg gyfoethog iawn (dychmygwch lleoliadau yn Dawson’s Creek – rhaglen i’r arddegau o’r 90au) ac mae cyfoethogion naill ai wedi ymddeol neu wedi prynu tŷ haf ger y llyn (swnio’n gyfarwydd?!). Mae’r bwlch rhwng y tlawd a’r cyfoethog yn amlwg. Roedden ni wedi cael gwahoddiad i fynd i dŷ un o aelodau’r eglwys sy’n byw wrth y llyn, ond wrth ofyn am gyfarwyddiadau i fynd yno yn y car, dywedodd ein ‘host’: ‘I’m not sure how to get there by road, I’ve only every been there by boat!’.

Dyma ni yng nghanol Littleton

Un o’r pethau a’m denodd at Patrick pan wnes i ei gyfarfod am y tro cyntaf llynedd oedd ei barodrwydd i herio Cristnogaeth ddiwylliannol a cheisio creu eglwys mwy ‘missional’ yn seiliedig ar ‘missional communities’ (wedi’i ddylanwadu gan waith Tim Chester) a hynny yng nghanol ‘Bible belt’ y de. Yr hyn roeddwn yn ei edmygu am Patrick oedd ei fod yn ceisio herio ei eglwys i newid a hynny allan o sefyllfa o gryfder – roedd hi’n eglwys gymharol fawr gyda adnoddau anhygoel – ond roedd Patrick yn gwrthod mynd yn gyfforddus yn hyn.

Ar y dydd Sul ei destun oedd Effesiaid 2:14 – “Ac ydy, mae Iesu’n gwneud y berthynas rhyngon ni a’n gilydd yn iawn hefyd — ni’r Iddewon a chi sydd o genhedloedd eraill. Mae wedi’n huno ni gyda’n gilydd. Mae’r wal o gasineb oedd yn ein gwahanu ni wedi cael ei chwalu ganddo!” Wrth ddod at y cymhwyso roedd Patrick yn ddewr wrth herio yr eglwys yn yr Unol Daleithiau’n gyffredinol ynglŷn a’r broblem fod yna dal ‘eglwysi du’ ac ‘eglwysi gwyn’ ac hefyd herio ei eglwys ei hun nad oedd proffil socio-economaidd yr eglwys yn gynrychioliadol o broffil socio-economaidd yr ardal. Roedd hi’n amlwg fod Patrick yn lais proffwydol o fewn ei gyd-destun yn y ‘Bible-belt’ ac felly roeddwn yn falch o fedru ei alw’n ffrind ar sawl lefel a dangos cefnogaeth iddo yn ei ymgais i drawsnewid ei eglwys.

Dyma ni’n rhannu ar y nos Sul

Gyda’r nos yn eu ‘fellowship supper’ fe gafom gyfle i rannu o’r llwyfan rhywfaint am Gymru a chyd-destun ein gweinidogaeth ni. Da oedd rhannu o brofiad y cyd-destun Cymreig o geisio gweinidogaethu ac arwain eglwys genhadol ei natur mewn diwylliant ôl-Gristnogol – y math o gyd-destun y bydd yn rhaid i lawer o eglwysi America wynebu dros y blynyddoedd nesaf wrth iddyn nhw wynebu seciwlareiddio tebyg i’r hyn sydd eisoes wedi digwydd yng Nghymru. Y prif beth roeddem ni’n ceisio ei rannu oedd fod seciwlareiddio, mewn ffordd, yn llesol i eglwysi sydd eisiau bod yn genhadol eu natur gan bod seciwlareiddio’n golygu fod Cristnogaeth ddiwylliannol yn marw allan ac yn rhoi lle i Gristnogaeth ‘go-iawn’ sy’n nes at Gristnogaeth y Testament Newydd i ail-afael. Roedd Patrick yn deall hyn, ond yn cyffesu fod llawer o’r genhedlaeth hŷn yma yn cael trafferth gollwng yn rhydd o’u Cristnogaeth ‘Christian Nation’ draddodiadol. Rydym yn gobeithio bydd y sgwrs yn parhau.

Gwych oedd cael cyfle wythnos yma hefyd i weld ein ffrindiau o Kingsport, Tenesee ddaeth draw i’n helpu ym mis Mai gyda’r gwaith adeiladu ar adeilad Caersalem.

Please follow and like us:

Dydd Sul yn Philadelphia

Leave a reply

Un o’r agweddau mwyaf cyffrous o’r daith i Rhys a fi yw’r cyfle i fynychu eglwysi amrywiol a gwahanol. Mae’r dewis o fynegiant a diwinyddiaeth yn anhygoel, felly gobeithio y cawn gyfle i brofi sawl math o eglwys. Yn Philadelphia yr oedden ni ar ein Sul cyntaf yn America. Dyma ddinas Tony Campolo a Shane Claibourne, dau arweinydd rydyn ni’n eu hedmygu’n fawr iawn. Mae Campolo a Claibourne yn ladmeryddion effeithiol dros Gristnogaeth sy’n byw dysgeidiaeth Iesu ac yn gweld gweithredu cymdeithasol fel rhan hanfodol o’u ffydd ac mae hyn yn greiddiol i’n gweledigaeth ninnau. ‘It’s Friday, but Sunday’s Coming’ yw pregeth enwocaf Campolo, ac yn wir, ein gobaith yn Philly ar ôl profi’r cheesesteak oedd dod o hyd i eglwysi sy’n byw’n ymarferol gobaith y trydydd dydd yn eu cymuned.

Freedom Church

Yr eglwys gyntaf i ni ymweld â hi oedd Freedom Church, Chestnut St, Philadelphia. Roedd ganddynt un gwasanaeth am 9:30yb ac un arall a 11yb mewn awditoriwm theatr ar stryd siopa brysur. I fod yn onest, y prif reswm y penderfynom ni fynychu oedd oherwydd ei fod mor agos i’n gwesty, ond roedd y wefan yn edrych yn addawol. Dewisom fynychu’r gwasanaeth cyntaf, a dyma rai geiriau am brif elfennau’r gwasanaeth:

Y croeso: Theatr neu sinema yw’r adeilad o ddydd i ddydd ond fod yr eglwys yn defnyddio’r adeilad ar fore Sul. Roedd pobl i’n croesawu ar ôl dod i mewn trwy’r drws a gwahoddwyd Rhys i ddigwyddiad cymdeithasol yr wythnos wedyn (sori – twristiaid ŷm ni!). Roedd bwrdd gyda merched cyfeillgar yn cynnig mwy o wybodaeth a chynnig o goffi mewn cornel arall, ac roedd bwrdd arall i ymholi am waith plant yn ystod y gwasanaeth. O ystyried mai rhyw 100-130 oedd yn y gwasanaeth 9:30yb, roedd y set-up yn broffesiynol iawn. Yn ystod yr addoliad anogwyd pobl i estyn heddwch i’r bobl o’u cwmpas a chyflwyno eu hunain, ond aeth y gymdeithas ddim lawer pellach na hynny.

Yr addoliad: Band cyfoes, dau gitâr, dryms a phedwar canwr yn cael ei arwain gan un o’r merched oedd yn canu. Caneuon Hillsongs felly roeddem yn gwybod y caneuon. Addoliad da iawn yn deisyf presenoldeb Duw.

Y cyhoeddiadau: Weithiau cewch y teimlad mewn eglwysi fel hyn fod popeth yn reit oeraidd, ond nid felly yma. Roedd ymdeimlad cryf o deulu yma. Anogwyd pawb yn gryf i ddod i’r digwyddiad cymdeithasol ar brynhawn y Sul canlynol i chwarae bowlio deg a gwelwyd hwn fel cyfle i bobl ddod i adnabod eu gilydd yn well. Syniad gwych i fod yn eglwys tu allan o’r eglwys.

Y bregeth: Un o arweinwyr yr eglwys oedd yn pregethu ond nid eu gweinidog hŷn. Y testun oedd Genesis 16 sef hanes Sarai ac Abram a morwyn Sarai, Hagar. Stori gymhleth am Sarai yn caniatáu i Abram feichiogi Hagar ond llwyddodd y pregethwr i graffu ar y testun ac roedd y pwyntiau dysgu yn dda iawn; roedd yn bregeth ddeallus hefyd gan iddo ddefnyddio Freud i ddadansoddi seicoleg Sarai! Er fod gan Sarai bopeth materol, obsesiynau am y ffaith nad oedd ganddi blentyn; gadawodd i’w amgylchiadau ei diffinio yn hytrach na Duw – ceisiodd dod o hyd i atebion ei hunan yn hytrach nag ymddiried yn Nuw. Roedd amgylchiadau bywyd Hagar yn erchyll wedi ei chywilyddio gan Sarai a’i thrin fel mwd gan Abram, ond galwodd Duw hi wrth ei henw ac adferodd ei hurddas. Roedd perthynas glos rhwng y pregethwr a’r gynulleidfa, ac roedd rhai o’r Americaniaid Affricanaidd benywaidd yn gweiddi pethau fel ‘Say it again!’ a ‘Goooood’ oedd yn gryn destun difyrrwch i ni.

Argraffiadau: Dyma eglwys sy’n amlwg yn deulu. Cyfuniad o addoliad a phregeth oedd yn help i ddyfnhau perthynas pobl â Iesu. Dwi ddim yn meddwl y gallwn addoli mewn awditoriwm bob wythnos – rhaid fy mod i’n mynd yn fwy traddodiadol yn fy henaint!

Circle of Hope

Daethom o hyd i eglwys Circle of Hope ar y we ac o’u disgrifiad ac o ddarllen rhai o flogs yr arweinwyr roeddem yn gwybod y byddwn yn gartrefol iawn yn eu mysg. Roedd rhaid dal bws i fynd i ochr ogleddol y ddinas, ochr llawer dlotach = ardal Americanwyr Affricanaidd.

Y croeso: Roedd dwy ferch tu allan i adeilad lle roeddent yn cyfarfod (adeilad sefydliad Beiblaidd, ac roeddynt yn cynnal y gwasanaeth mewn ystafell agored ar y llawr gwaelod. Ar ôl cerdded i mewn a gweld nad oedd llawer o bobl wedi cyrraedd eto, daeth merch hyfryd o’r enw Jeanine i siarad â ni a’n holi am ein hanes. Rhannodd ei bod hi wedi aros yn Philly oherwydd yr eglwys, bod y pwyslais ar ddilyn Iesu yn apelio iddi a’i fod yn eglwys sy’n hygyrch i bobl o’r tu allan na fyddai’n mynd i eglwys fel arall. Roedden nhw’n cwrdd am 5yp ac eto am 7yp mewn pedwar lle ar draws y ddinas. Tua 25 oedd yn y gwasanaeth a fynychon ni. Roedd y bobl eraill i weld i adnabod ei gilydd yn dda.

Yr addoliad: Roedd yr addoliad yn eclectig gyda band â naws gwerinol. Doeddwn i ddim yn gwybod unrhyw un o’r caneuon ond roedden nhw’n hawdd iawn i’w canu ac roedd pwyslais cryf ar wahodd yr Ysbryd Glân a Christ i fyw ynom. Roedd un o’r caneuon yn iaith Zulu – gwych! Thema y gwasanaeth oedd ‘gwynt’ a gwahoddwyd ni i wneud ffans bach allan o bapur er mwyn cynyddu’r gwynt fel rhan o’r addoliad. Er fod Rhys wedi mwynhau’r addoliad roedd yn bryderus beth fyddai argraffiadau rhywun newydd i Gristnogaeth achos gallai ymddangos fel arddull eitha ‘happy-clappy’ hipiaidd ac rwy’n deall ei bwynt.

Y cyhoeddiadau: Bachgen ifanc oedd yn gwneud y cyhoeddiadau ond roedd gweledigaeth yr eglwys yn hydreiddio’r holl bethau a siaradodd yn goeth amdanynt. Roedd pwyslais amlwg ar i’r eglwys ymgnawdoli Crist a byw eu ffydd yn eu cymuned drwy fod yn rhan o grŵp trafod/astudio/gweddi i ddatblygu eu pererindod ysbrydol. Mae ganddyn nhw ‘Compassionate Teams’ – pwysleisiodd mai’r peth cyntaf y dylai pobl wybod amdanynt fel eglwys yw eu bod yn pobl compassionate. Anogodd pobl i ymwneud â un o’r grwpiau compassionate, sef grŵp sy’n canolbwyntio ar weithred o gyfiawnder cymdeithasol, e.e. trawsffurfio tir anial yn y ddinas i fod yn ardd gymunedol, ymgyrchu am heddwch, ymgyrchu yn erbyn trais yn erbyn Americaniaid Affricanaidd.

Y bregeth: Dyn o’r enw Joshua Grace oedd yn pregethu sef un o brif arweinwyr yr eglwys. Roedd ganddo datŵs ar hyd ei freichiau ac roedd yn dipyn o gês. Dywedodd wrthyf ar ôl y gwasanaeth ei fod yn hyfforddi yn un o seminaries Cristnogol Americaniaid brodorol felly roedd yn ymwybodol o effaith ddinistriol trefedigaethu Cristnogol. Roedd Joshua eto yn pwysleisio fod ffydd yn daith ac mai nod yr eglwys oedd dyfnhau eu hadnabyddiaeth o Iesu mewn cymuned gyda’i gilydd a thrwy’r grwpiau bach yn ystod yr wythnos.

Ei destun oedd Iesu yn tawelu’r storm. Dyma rai pethau a safodd allan i fi: pan rydyn ni wedi gwneud rhywbeth yn iawn/dda peidiwch disgwyl i Iesu ddod i ddweud ‘da iawn ti’; Iesu yw’r cwmpawd sy’n dod atom ni yng nghanol y storm. Mae’r syniad o ‘solidarity’ yn ganolog i’r daith ysbrydol – ni’n cefnogi’r bobl wan, cefnogi ein gilydd yn ein pererindodau, ac wrth gwrs dangosodd Iesu y solidarity eithaf i ni (trwy farw drosom). Rydyn ni fel eglwys yn euog o feddwl y dylen ni fod yn llwyddo. Anghywir…drychwch ar y disgyblion – roedden nhw’n mynd i gael eu dienyddio am ddilyn Iesu. Mae’r eglwys wastad wedi colli ei ffordd o feddwl fod rhaid ennill/llwyddo’n gymdeithasol ac wedi cael ei hun i mewn i sefyllfaoedd anodd/compromising. Dywedodd fod cyd-deithio gyda Duw yn dechrau gyda pum munud bob dydd yn agored i’w bresenoldeb Ef, gofyn iddo ein harwain. Dychmygwch pe bai pob Cristion yn gwneud hynna am 15 munud y dydd gymaint mwy y gallem ymgnawdoli Iesu yn y byd.

Hoffodd Rhys yn enwedig pwynt Joshua am y ffys sy’n cael ei wneud gan Gristnogion am yr angen i ddarllen y Beibl bob dydd os yn Gristion go-iawn – mae’r rhan fwyaf o Gristnogion trwy hanes ac mewn sawl gwlad heddiw wedi bod yn anllythrennog – beth oedden nhw’n ei wneud?! Dyfnhau perthynas a Iesu sy’n bwysig, er fod darllen y Beibl wrth gwrs yn ffordd dda o wneud hynny! Ar ôl y bregeth roedd cyfle i ymateb a chynnig gair o brofiad ac roedd nifer yn barod i wneud.

Y weddi: Gorffennwyd mewn cyfnod o weddi gan un o arweinwyr y Compassionate Teams dros o sefyllfa o drais systematig gan yr heddlu tuag at bobl du eu croen. Bydd Circle of Hope yn cynnal gwylnos tu allan i swyddfa heddlu newydd Philly i gofio am y bachgen a laddwyd yn Ferguson flwyddyn yn ôl.

Argraffiadau: Eglwys anffurfiol iawn yn debyg i Torri Syched nos Sul yng Nghaersalem. Roedd eu gweledigaeth am fod yn eglwys ble bynnag y bônt yn treiddio drwy bopeth. Hoffais yn enwedig eu pwyslais o fod yn rhan o un o’r timoedd ‘compassionate’ a bod gwneud gwaith cymdeithasol yn rhan greiddiol o’u pererindod ysbrydol. Yn aml yng Nghymru, bydd Cristnogion yn gwneud gwaith o’r fath fel rhywbeth ar wahân i’r capel, fel ‘add-on’ yn hytrach na fel rhan greiddiol o’u datblygiad ysbrydol.

Please follow and like us:

Hamilton – Adolygiad

1 Reply

Menna sydd wedi sgwennu adolygiad o’r sioe aetho ni i weld ar Broadway nos Iau.

Sut bu i fewnfudwr o Indiau’r Gorllewin, mab llwyn a pherth ddod yn un o sylfaenwyr cenedl newydd Unol Daleithiau America? Dyma’r cwestiwn cyntaf a ofynnir yn sioe gerdd epig newydd Broadway – Hamilton. Mewn gwlad sy’n rhoi bri ar ryddid yr unigolyn i ‘wneud rhywbeth ohono’i hun’, bydd llawer o bobl yn uniaethu â stori’r underdog Alexander Hamilton. Yn fwy na hynny, mae cyffro mawr yn y wasg oherwydd y synnwyr fod y sioe gerdd hip-hop yma’n torri tir newydd wrth adrodd stori sylfaeni Unol Daleithiau America. Americanwyr-Affricanaidd sy’n chwarae rhannau George Washington, Thomas Jefferson ac Aaron Burr a gwych yw gweld y cymeriadau hynny’n saethu odlau llwythog fel Jay-Z – geiriau sy’n cyfleu negeseuon cryf am bwysigrwydd cyfraniad mewnfudwyr i’r UDA (pwnc llosg yn primaries y Gweriniaethwyr yr wythnos hon). Gyda Joe Biden yn y gynulleidfa y noson flaenorol i ni a J-Lo y penwythnos ar ôl ni, dyma’r ‘hottest ticket in town’.

O’r funud gyntaf, mae’r rapiwr-gyfansoddwr Miranda a’r cast cyfan yn swyno wrth iddynt blethu rapio ffraeth â harmonïau hardd ac mae cân gyntaf Hamilton ‘I am not throwin’ away my shot’ yn darlunio cymeriad penderfynol, cegog, heb-ddim-i’w-golli heblaw marw. I Hamilton, ‘My shot’ yw’r cyfle â wêl i Daleithiau America ennill rhyddid oddi wrth Brydain ar ddiwedd y 1700au; mae’n uchel ei gloch wrth ddenu cefnogaeth i’r chwyldro sydd i ddod, yn barod i ddadlau achos ei genedl, ac mae’r un angerdd yn parhau wrth iddo ef ac eraill geisio sefydlu dyfodol llewyrchus i’r wlad newydd drwy’r cyfansoddiad. Yn wir, roedd y dadleuon dros annibyniaeth gan yr Americanwyr a’r gwrth-ddadleuon gan y Prydeinwyr a glywir yn y sioe gerdd mor gyfarwydd i ni fel y gallech yn hawdd newid cyfenw Hamilton i Salmond a llwyfannu’r sioe yng Nghaeredin.

Yn draddodiadol nid yw Alexander Hamilton wedi derbyn yr un sylw â thadau eraill y genedl, ond mae sioe gerdd y rapiwr Lin-Manuel Miranda yn sicr am newid hynny. Daeth Miranda ar draws stori sylfaenydd trysorlys yr UDA wrth ddarllen llyfr Ron Chernow am Hamilton, a sylweddoli mai stori yn genre hip-hop yw stori Hamilton. Rhyw chwe mlynedd yn ôl, cafodd wahoddiad i berfformio yn y Tŷ Gwyn yn dilyn llwyddiant ei sioe gerdd In the Heights am dyfu i fyny yn Efrog Newydd, ond yn hytrach na pherfformio un o’i ganeuon arobryn, penderfynodd rapio am fywyd Hamilton; y gân honno yw cân/rap agoriadol y sioe sydd bellach wedi dod o hyd i le yn Theatr Richard Rogers ar Broadway Efrog Newydd.

Y stori

Y fframwaith storiol drwy’r sioe yw’r elyniaeth rhwng Aaron Burr ac Alexander Hamilton. Ar ddechrau’r sioe pan gyfarfu’r ddau yn ddynion ifanc, tlawd, mae Hamilton yn ceisio denu Burr i gefnogi’r chwyldro ond cyngor Burr iddo yw i gega llai ac i beidio ochri gyda unrhyw achos yn ormodol – safbwynt sy’n wrthun i Hamilton. Cythruddir Burr drwy gydol y sioe wrth weld Hamilton yn dringo’r ysgol wleidyddol a chymdeithasol, a chanfod eu hun ar ddeheulaw George Washington ei hun oherwydd ei gynllunio strategol a’i allu i ysbrydoli’r milwyr, ac er bod Burr eisiau bod yn ‘The Room where it Happens’ Hamilton sydd yno bob amser, nid Burr.

Wrth gwrs, mae yna stori garu, sgandal, trasiedi teuluol a sylwadau craff am wleidyddiaeth. Mae’r dair chwaer o deulu cefnog Schuyler fel Destiny’s Child y sioe, ond maen nhw’n ferched deallus ac yn chwenychu llwyddiant i werthoedd y chwyldro. Wedi’r chwyldro yn yr hanner cyntaf, mae’r ail hanner yn canolbwyntio ar ffurfio’r wladwriaeth newydd a daw Thomas Jefferson i’r llwyfan, yn ffresh a fflamboyant gydag Affro, yn ôl o Ffrainc ac wedi osgoi brwydro’r chwyldro, ac yn gofyn ‘What’d I Miss’? (Nid stori anghyfarwydd yng Nghymru ôlddatganoledig). Un o’r golygfeydd mwyaf cofiadwy yw’r frwydr rap rhwng Hamilton a Jefferson wrth ddadlau am y cyfansoddiad, gyda’r ddau yn gollwng ambell i fom ar ei gilydd; Jefferson yn cyhuddo Hamilton o fod yn gi bach i Washington a Hamilton yn beirniadu Jefferson am waltsio nôl adref nawr bod y gwaith caled o ennill y chwyldro wedi ei gwblhau.

Y Frenhiniaeth

Heb os, uchafbwynt digrifwch y sioe oedd caneuon cymeriad chwerthinllyd y Brenin Siôr (wedi ei actio gan Jonathan Groff sef Kristov yn Frozen i chi Frozen-garwyr) a’i wep swta wrth ymddwyn fel spoilt-brat ac yn rhybuddio’r Americanwyr y bydden nhw’n rhedeg nôl ato unwaith y bydden nhw’n cael eu hunain mewn trwbwl fel gwlad annibynnol. Rhyfeddai fod George Washington yn pasio’r baton i rywun arall (‘who knew that you could do that’) ac roedd arddull y gân yn wrthbwynt i arddull hip-hop gweddill y sioe. Roedd y ffaith fod y cymeriad a’r gân yn denu cymaint o chwerthin gan y gynulleidfa yn dangos mor amherthnasol yw’r syniad o gael teulu brenhinol i weriniaeth fel yr UDA – y pwyntiau comedi yn y gân yw’r fath o ddadleuon y byddai gweriniaethwyr fel fi yn eu defnyddio. Yn ôl y sioe yma, rhywbeth sy’n perthyn i fyd ddoe ac yn wrthun i gynnydd a rhyddid yw’r syniad o deulu brenhinol.

Annibyniaeth i’r UDA – i Gymru a’r Alban?

Mae’r sioe yn gampwaith gwirioneddol; er fod y rhan gyntaf yn hir, mae’r geiriau celfydd yn atsain yn fy mhen o hyd. Ac i fi, fel cenedlaetholwraig sy’n pledio achos annibyniaeth i Gymru a’r Alban, roedd yr angerdd a’r dadleuon dros annibyniaeth i’r taleithiau Americanaidd oddi wrth Brydain yn taro tant. Atgoffodd fi o araith Adam Price ym Mhrifysgol Havard rai blynyddoedd yn ôl a gwnaeth i mi ryfeddu o’r newydd sut gallai arweinwyr America gysoni eu geiriau yn erbyn refferendwm yr Alban â hanfod eu cenedl?

Beth achosodd Hamilton i deimlo mor gryf, fel mae ei ‘shot’ yn y byd oedd bod yn rhan o godi cenedl? Roedd synnwyr cryf o anghyfiawnder, o annhegwch ariannol ac o fynnu penrhyddid. Roedd synnwyr hefyd o eisiau bod greu cymdeithas lle roedd gan bawb y cyfle cyfartal i gael eu troed ar yr ysgol, yn rhydd o sefydliadau ffug fel y frenhiniaeth, ac roedd y plethiad o uchelgais bersonol ac uchelgais dros gymdeithas yn bwysig iawn. Rhaid cofio bod canoedd o Gymry yn fewnfudwyr yn America ac yn barod i frwydro am y gwerthoedd yma a’r rhyddid i ffurfio eu cenedl newydd, rhywbeth na fu modd iddynt wneud yn eu gwlad brodorol(?). Hefyd, ar ôl y chwyldro roedd ffurfio rhywbeth parhaol, cyfansoddiad a fyddai’n deg i bawb; clywais Miranda yn rhywle yn sôn am y chwyldroadau tebyg sydd wedi bod yn ddiweddar, e.e. Yr Aifft ac ati a’u methiant i sylfaeni rhywbeth concrit fydd yn parhau – dyna a wêl Miranda yng nghamp Hamilton, Washington a’r sylfaenwyr eraill.

O fod yng nghwmni pobl ag uchelgais mor fawr, rhyfedd oedd camu o’r theatr i fwrlwm di-chwaeth Times Square a’r consumerism annynol a dienaid, a meddwl, ai dros y ‘rhyddid’ yma yr ymladdodd Hamilton?! Gyda gymaint o drafod am fewnfudo a safle parhaus israddol Americaniaid du, da oedd gweld Americaniaid Affricanaidd yn meddiannu cymeriadau hanes ffurfio’r UDA dros eu hunain. Rhaid cofio serch hynny nad oedd gan Americaniaid brodorol le yng nghynlluniau Hamilton et al, a bod cynlluniau gan Washington i’w cymhathu i fod fel yr ‘Americanwyr newydd’.

Efallai fod hyn yn rhywbeth i’w gofio cyn i fi awgrymu cyfieithu’r sioe gerdd i’r Gymraeg. Yn sicr mae yna gig yn y sioe yma sy’n fwy buddiol i ddisgyblion ysgol feddwl drostynt na pherfformio ‘Grease’ yn y Gymraeg, dim ond ein bod ni’n dysgu hefyd fod y Gymraeg yn hollol greiddiol i unrhyw Gymru rydd sifig!!

Please follow and like us:

Teithio yn America

Leave a reply

Un traddodiad ymneilltuol Cymreig does gen i ddim bwriad brwydro yn ei erbyn yw’r arfer o roi mis cyfan o wyliau i’r Gweinidog ym mis Awst bob blwyddyn. Fel rheol mae’r mis yna’n diflannu’n sydyn gyda’r ddefod flynyddol o fynd i’r Eisteddfod (am wythnos gyfan fel Cymro diwylliannol da), ymweld a theulu a mynychu o leiaf un – weithiau dau – gynhadledd Gristnogol sy’ mor gysylltiedig gyda gwaith yr eglwys nes eu bod mewn gwirionedd ddim wir yn wyliau o gwbl. Eleni dyma fradychu’r ddefod flynyddol a dianc i’r Unol Daleithiau am bum wythnos. Hwre!

Efrog Newydd, Philadlephia, Washington, ardaloedd gwledig Virginia, North Carolina, hedfan lawr i New Orleans a theithio’r arfordir lawr i Florida cyn hedfan i fyny i Chicago i ddod a’r daith i ben.

Dwi wastad wedi bod eisiau teithio i America, a hynny am sawl rheswm. Yn gynta’ jest yr ysfa i brofi beth sy’ mor gyfarwydd, yn rhy gyfarwydd i ni, ar y sgrin ac yn ein diwylliant poblogaidd. Y sŵn, y lliwiau, yr enwau.

Yn ail, mae gen i rhywfaint o ddiddordeb yng nghysylltiad y Cymry ac America – rhywfaint yn yr ystyr mod i wedi gwylio ffilm Gruff Rhys ond ddim cweit digon o ddiddordeb i ddarllen llyfrau Jerry Hunter (eto)! Ond mae gwir ddiddordeb gen i yn y tensiwn syniadol yn niwylliant Cristnogol/gwleidyddol y wlad. Ein plant ni ydy Cristnogion America ar y cyfan – ni’r Cymry oedd yn rhannol gyfrifol am fynd a Christnogaeth ymneilltuol allan yna, ac mae ein gwerthoedd ymneilltuol yn y bôn yn dod o’r run man – ond yna mae’r parxis wedi datblygu’n wahanol dros y ddau ganrif diwethaf. Dwi ddim wir yn disgwyl cael ateb i hyn, ond bydd y daith yn gyfle i gnoi cil a meddwl mwy dros y peth.

Yn drydydd, ac y rheswm pwysicaf yw’r awydd i dreulio amser da gyda Menna i ffwrdd o brysurdeb ein bywydau arferol o anarferol yng Nghymru. Amser i Dduw siarad gyda ni i ffwrdd o’r hyn sy’n gyffredin a dychwelyd i Gymru wedi ein llenwi eto gyda’i Ysbryd anghyffredin.

Mwy o flogio dros yr wythnosau nesa gobeithio.

Please follow and like us:

rhysllwyd.com

… croeso i wefan rhys

Category Archives: Gwleidyddiaeth

Grieving for a Wales in Europe

Pleidlais dros AROS yn bleidlais sy’n gwrthod tywyllwch ac ofn

Saunders, Ewrop a’r Refferendwm

Newid yn bosib – cofio 1992

Llyfr y Dechreuadau – Rhan 4

Trumpmania: Ffydd a gwleidyddiaeth adweithiol

Mentro i’r Bible Belt

Dydd Sul yn Philadelphia

Hamilton – Adolygiad

Teithio yn America