Beth ydi patriarchiaeth?
Dyma yw’r diffiniad
sydd yn yr Oxford Dictionary:
“A system of society or government in which the father or eldest male is head of the family and descent is reckoned through the male line.”
Oxford Dictionary
Neu…
“A system of society or government in which men hold the power and women are largely excluded from it.”
Oxford Dictionary
Dyma oedd y
cyd-destun diwylliannol lle roedd hanes Ruth a Naiomi o’r Beibl yn
chwarae allan. Ac ar y pwynt yma mae’n bwysig i ni baentio y darlun
cefndirol yma yn glir i’n hunain er mwyn llawn werthfawrogi pa mor
chwyldroadol, gobeithiol a counter-cultural ydy beth mae Duw yn
gwneud wedyn yn hanes y ddwy yma.
Dyma ddyfyniad allan
o ‘Finding God in the Margins’:
“The deaths of her sons represented a complete destruction of her life’s work. Within the context of the ancient patriarchal culture, the day they buried Mahlon and Kilion, they essentially buried Naomi too. Now past childbearing years, Naomi has no future and no hope.”
Finding God in the Margins – Carolyn Custis James
Yn llygaid
diwylliant a cyfraith y cyfnod roedd Naomi yn llythrennol yn
ddi-werth. Dim gŵr a dim meibion. Neb i ofalu amdani a neb i’w
hamddiffyn hi. Ac yn aml byddai gwragedd oedd yn mynd i’r sefyllfa
yma yn agored iawn wedyn i gael eu cam-drin, eu ecsbloetio a hyd yn
oed i gael eu cipio ffwrdd fel caethweision, yn aml i’w cam-drin yn
rhywiol.
O dan y diwylliant
patriarchaidd yma doedd gan wragedd ddim hawliau a dim llais. Byddai
diwylliant patriarchaidd y cyfnod yn cyfri gwerth Naiomi wrth gyfri
faint o feibion oedd ganddi. Ac wrth gwrs yr ateb yn dilyn marwolaeth
ei gwr a’i ddau fab oedd DIM.
Yr her i heddiw
Mae’n hawdd iawn i
ni yn y Gorllewin feddwl mae rhywbeth sy’n perthyn i gyfnod yn hen
hen hanes yw patriarchaeth. Ond mewn gwirionedd mae stori Naiomi yn
ein helpu i agor ein llygaid i broblemau patriarchaeth yn ein byd ni
heddiw. Trwy’r byd heddiw mae diwylliannau patriarchaidd dal i
anwybyddu hawliau dynol merched mewn sawl ffordd.
Mae pethau fel
gorfodi merched ifanc i briodi dynion hŷn a hyd yn oed gwerthu
merched ifanc ffwrdd i weithio fel gweithwyr rhyw yn digwydd trwy’r
byd gan gynnwys yma yng Nghymru fach heddiw.
Mewn rhai
diwylliannau mae’n cael ei ystyried yn fraint i eni bachgen bach ond
yn fwrn os nad yn warch i eni merch fach. Dyma ddyfyniad eto allan o
‘Finding God in the Margins’:
“A woman who worked as an obstetrical nurse in India observed those values in action. She described the dramatic difference between what happened when a woman gave birth to a son verses a daughter. When a son was born, the news was greeted with noisy, jubilant celebration. In contrast, the birth of a daughter was met with silence. She expressed distress over how difficult it often was to persuade a mother to hold her newborn daughter. Often the bride who fails to produce a son will experience abuse as the hand of her husband and in-laws.”
Finding God in the Margins – Carolyn Custis James
Mae’n hawdd i ni yn
y Gorllewin dwt-twtio’n nawddoglyd am agweddau fel hyn yn
niwylliannau pobl eraill. Ond y gwir amdani yw fod patriarchiaeth yn
dangos ei hun yn ddigon amlwg yn ein diwylliant ni hefyd. Weithiau
mewn ffordd di-niwed fel y duedd sydd gan rai dynion, gan fy nghynwys
i, i #mansplaining. Hynny yw pan mae dyn yn teimlo fod yn rhaid iddo
esbonio rhywbeth i ddynes ac yn hollol anymwybodol o’r modd
tra-nawddoglyd mae’n gwneud hynny!
Ychydig yn fwy
difrifol yw pethau fel y gender pay gap – y realiti yma fod y rhan
fwyaf o gyflogwyr yn y wlad dal yn talu tipyn yn llai i ferched am
wneud yr union run swydd neu ddal yr union run lefel o gyfrifoldeb a
dyn.
Brett Kavanaugh
Ond wedyn yn fwy
difrifol ydy’r ffaith fod dynion dal yn cael rhyw fath o fantais a
braint yng ngolwg y gyfraith a chymdeithas. Ac mae hynny wedi amlygu
ei hun yn glir iawn yn yr hanes trist diweddar am y cyhuddiadau yn
erbyn Brett Kavanaugh. Ei gair hi yn erbyn ei air ef. Efallai nad
oedd digon o dystiolaeth i’w gael yn euog mewn llys barn. Ond yn y
diwedd penderfynodd y rhan fwyaf o’r bobl mewn grym – y rhan fwyf
ohonyn nhw yn ddynion gwyn – eu bod am gredu’r dyn mewn safle o
braint yn hytrach na’r wraig doredig.
A dyna enghraifft
wych a thrist o batriarchaeth yn gwarchod ei fuddiannau ei hun ac yn
dal gafael ar rym am genhedlaeth arall.
Ddoe a heddiw
Cyfrannodd
batriarchaeth at sefyllfa druenus Naiomi a Ruth. Yn yr un modd a mae
patriarchaeth yn cyfrannu at orthrwm a dioddefaint i ferched yng
nghymdeithas heddiw.
Ond term modern yw
patriarchaeth – syniad anthropolegol sydd wedi ei ddatblygu er mwyn
dadansoddi diwylliannau ers rhai canrifoedd yn unig. Doedd e’n sicr
ddim yn derm nag yn syniad y byddai Naomi yn gyfarwydd ag e na hyd yn
oed yr eglwys fore yn y Testament Newydd.
Felly beth am
ddefnyddio gair fwy Beiblaidd am beth sy’n mynd ymlaen: Pechod.
Beth ydi
patriarchaeth yn y bôn ydy amlygiad o bechod. Pechod yn amlygu ei
hun mewn cymdeithas wrth i bobl – dynion yn yr achos yma –
gam-drin, ddangos hunanoldeb a defnyddio grym, weithiau yn gorfforol,
weithiau yn economaidd, weithiau yn emosiynol. Beth ydi patriarchaeth
ydy amlygiad o broblem sylfaenol pobl a’r byd sef pechod.
Dynion yn meddwl eu
bod yn gwybod yn well na Duw.
Mae Duw yn cyfri gwerth i ferched
Oherwydd mae Duw yn
edrych ar ferched drwy lygaid gwahanol i gymdeithas. Dydy Duw ddim yn
cyfri gwerth merch ar sail faint o feibion sydd ganddi. Dydy Duw ddim
yn cyfri bywyd a thystiolaeth dyn yn fwy gwerthfawr a chredadwy na
bywyd a thystiolaeth merch. Oherwydd mae’r Beibl yn dweud:
“Felly dyma Duw yn
creu pobl ar ei ddelw ei hun.
Yn ddelw ohono’i hun
y creodd nhw.
Creodd nhw yn wryw
ac yn fenyw.”
Genesis 1:27
O’r dechrau un rydym
ni’n gweld fod Duw wedi creu dynion a merched yn gydradd a fod
merched, llawn gymaint a dynion, wedi eu creu ar lun a delw Duw. Ond
wedyn yn dilyn y cwymp – ar ôl i bechod ddod i mewn i fyd
perffaith Duw rydym ni’n dechrau gweld merched yn cael eu trin yn
israddol.
Trwy’r Beibl rydym
ni’n gweld merched yn cael ei cam-drin a’u trin yn israddol. Nid
bwriad Duw oedd hyn – ond canlyniad pechod.
Ac wedyn ym mherson
Iesu Grist rydym ni’n gweld Duw yn dechrau ar y gwaith o roi urddas a
gwerth yn ôl i ferched. Ac os ydych chi eisiau cyfri faint ydych chi
werth yng ngolwg Duw – boed yn ddyn neu yn ddynes – does dim
rhaid edrych yn bellach na’r Groes. Dyna faint rydych chi werth yng
ngolwg Duw.
Yn dilyn y Groes a’r
Atgyfodiad roedd rhai o’r tystion cyntaf yn wragedd. Roedd rhai o’r
apostolion a’r cenhadon cyntaf yn wragedd. Ac wedyn ar ddydd y
Pentecost mae Pedr yn dweud fod yr hyn broffwydodd Joel wedi dod yn
wir: “Bydd eich meibion a’ch merched yn proffwydo.”
Patriarchaeth
Wrth farw ar y Groes
ac atgyfodi fe drechodd Iesu bechod. Ac os ydym ni’n meddwl mae
amlygiad o bechod yw patriarchaeth yna rydym ni’n credu fod
patriarchaeth wedi derbyn ergyd ar y Groes a trwy Atgyfodiad Iesu.
Tristwch y peth yw
fod yr eglwys dros y canrifoedd gan gynnwys rhai traddodiadau yn yr
eglwys heddiw heb weld hyn. Yn anffodus mae rhai traddodiadau
Cristnogol dal i weld pethau o berspectif patriarchaeth ac nid o
berspectif Duw.
Felly i gloi – ydw
i’n galw ar bawb heno i fod yn ffemenists? Na, dwi’n galw ar bawb i
fod yn ddisgyblion i Iesu. Trystiwch a dilynwch Iesu sydd wedi ein
creu ni’n gyfartal ac sydd wedi prynu bob un ohonom ni’n rhydd ar y
Groes.
Please follow and like us: