Holodd Ifan i mi rannau rhai tips as y blog ynglŷn a’r do’s and dont’s wrth weithio ar PhD. Rwy’n teimlo’n dra annheilwng i roi unrhyw gyngor oherwydd mae pawb sy’n fy adnabod i’n gwybod yn iawn nad ydw i’n fodel i’w ddilyn. Bu’n rhaid i mi gael estyniad (neu ddau) yn rhannol oherwydd fod fy nhiwtor wedi symud Prifysgol ond hefyd oherwydd mod i, wrth edrych yn ôl, wedi cael gormod o heyrn yn y tân. Felly fy nghyngor cyntaf byddai gwylio rhag hynny, rhag cael gormod o heyrn yn y tân. Os ydy rhywun yn gobeithio cyflawni PhD da ac ar amser rhaid derbyn ei fod gyfystyr a swydd lawn amser. Wedi dweud hynny, dydw i ddim yn difaru am funud i mi fuddsoddi tipyn o’m hamser dros flynyddoedd yr ymchwil ar bethau eraill megis yr ymgyrch am y Coleg Cymraeg Cenedlaethol, ymrafael a’m galwad i’r Weinidogaeth ac hefyd gychwyn arbrofi gyda phrosiect Torri Syched. Hefyd gan na ches i ysgoloriaeth lawn roedd rheidrwydd arna i wneud tipyn o waith dylunio graffeg llaw-rhydd hefyd. Hyd yn oed pe tawn yn rhydd i weithio 9-5, Llun-Gwener ar y PhD am bedair mlynedd wn i ddim a fyddai gen i’r amynedd a’r galon i weithio felly beth bynnag.
Mae dewis testun sy’n agos at eich calon yn bwysig dwi’n meddwl. Ar un llaw mae’n rhaid i chi gymryd gofal arbennig i wneud yn siŵr eich bod chi’n cadw gwrthrychedd os ydych chi a rhyw ymlyniad personol at eich maes ymchwil. Ond ar y naill law mae cael angerdd dros eich testun yn medru eich cario chi trwy gyfnodau tywyll, anodd a sych yn yr ymchwil.
Mae cael teulu a ffrindiau cefnogol yn holl bwysig. Mae gwaith ymchwil yn waith tu hwnt o unig ar brydiau. Roedd cael teulu a ffrindiau oedd yn fodlon trafod testun y traethawd yn gyson ynghyd a darllen drafftiau a chynnig sylwadau yn holl bwysig i mi. Hebddynt mae dyn yn gallu mynd i deimlo fel ei fod yn siarad gyda’r wal yn unig.
Y dewis ffurfiannol ar ddechrau ymchwil ydy penderfynu a ydy rhywun am ysgrifennu penodau wrth ei fod yn mynd yn ei flaen neu ydi o mynd i sgwennu’r cyfan ar y diwedd. Mae’r rhan fwyaf o bobl bellach yn dilyn y model sgwennu wrth fynd yn eu blaen ond mi wnes i ddilyn y patrwm mwy traddodiadol o sgwennu’r cyfan ar y diwedd. Am gyfnod roeddwn i’n difaru dilyn y llwybr hwnnw ond wedi edrych yn ôl roedd y thesis terfynol yn gryfach, oherwydd wrth wneud yr ymchwil gwnaeth fy nealltwriaeth o rai agweddau o’r gwaith ddatblygu’n fawr dros y blynyddoedd. Felly mi fuasai thesis pennod X neu Y yn dra gwahanol pe tawn i wedi ei sgwennu yn 2006 yn hytrach na 2009 ayyb…
Dyna ni am nawr. Mwy o sylwadau eto rhywbryd!
Diolch yn fawr Rhys, cyngor gwerthfawr iawn. Mae’n beth da dy fod ti wedi buddsoddi amser yn yr ymgyrch am Goleg Cymraeg Cenedlaethol, gan mai nhw sy’n ariannu fy ymchwil! 🙂
Nawr fe ddylwn i fod yn gweithio ar y PhD yn hytrach na’n syrffio’r we! Waaa…