Roeddw ni’n darllen y stori yma ar wefan y BBC heddiw am un o brif arweinwyr ETA yng Ngwlad y Basg yn cael ei arestio. Bob tro byddaf i’n clywed am ETA ar y newyddion a gan bobl bydd fy mhen i’n llawn o deimladau cymysg. Ar un llaw alla i ddim a chymeradwyo eu tactegau, fel Cenedlaetholwr Cristnogol dwi’n dal fod y genedl ac iaith yn bwysig wrth gwrs ond maent yn wrthrychol i sancteiddrwydd bywyd ac i Dduw. Ond ar y llaw arall dwi’n gydymdeimladol i amcanion ETA ac yn fwy pwysig dwi’n gweld rhagrith pur yn y ffordd mae’r Wladwriaeth a’r Cyfryngau Sbaeneg a Prydeinig yn trin a thrafod ETA.
Cymerwch Garikoitz Aspiazu Rubina gafodd ei arestio heddiw. Nid mod i’n cefnogi ei weithgaredd treisiol sydd maen debyg wedi arwain at farwolaeth pobl ond diwedd y dydd ymladd dros ryddid ei bobl a rhyddid ei wlad oedd Rubina. Onid arwr mawr y Saeson oedd Winston Churchull? Gŵr a fu’n gyfrifol am fomio, yn enw rhyddiad ei bobl a’i wlad, miloedd o Almaenwyr cyffredin i’w marwolaeth yn Dresden a dinasoedd tebyg yn yr Ail Ryfel byd. Dyma wrth gwrs yw rhagrith cenhedloedd imperialaidd ac mae’r ieithwedd sydd wedi ei ddefnyddio heddiw gan y BBC wrth adrodd am arestiad Rubina yn Ne Ffrainc yn dangos fod imperialaeth yn fyw ac yn iach.
Yn hyn o beth mae gan Michael D. Jones air da o feirniadaeth o ragrith imperialaeth. Bu’n draddodiad ymhlith Protestaniaid i ddeall y cyfeiriadur Beiblaidd at “Babilon Fawr” fel proffwydoliaethau yn erbyn Eglwys Rufain. Gwrthyd Michael D. Jones yr esboniad hwn. “Wrth Babilon Fawr y deallaf fi, llywodraeth unbenaethol a phendefigol yn ei gwahanol agweddau, wedi ei seilio ar drais a gormes y drefn filwrol.” O gymryd y safbwynt hwn, gwêl y datganiadau ffyrnig yn y Beibl yn erbyn Babilon, fel geiriau i’w cymhwyso at y frwydr fodern yn erbyn imperialaeth.
Y drychineb, yn Sbaen ac ym Mhrydain, yw fod awenau llywodraeth wedi disgyn i ddwylo pobl ormesol. Yr oedd yn arwyddocaol fod y Diafol wedi ceisio temtio Iesu Grist trwy gynnig teyrnasoedd y ddaear iddo oherwydd, yn ôl MDJ, y “Diafol bia bob llywodraeth ag sydd wedi ei seilio ar ormes a thywallt gwaed.” Gwrthododd Iesu ddefnyddio trais a rhyfel i sefydlu ei deyrnas. O ganlyniad, y mae polisi tramor Prydain a pholisi mewnol Sbaen yn erbyn y Basgwyr am y pegwn â dysgeidiaeth Iesu. Nid yw gweithredoedd llywodraeth Lloegr a Sbaen yn Iwerddon a Gwlad y Basg fymryn gwell na’r hyn y cyhuddir ETA ohono.
Y mae imperialaeth yn ei hanfod yn anfoesol ac nid yw’n rhyfedd ei bod yn esgor ar bob math o ddrygioni, oherwydd os yw ymreolaeth yn dda i Loegr a Sbaen, gellid meddwl fod yr un peth yn llesol i bob gwlad. Mae Michael D. Jones yn glir yn ei feddwl beth yw’r egwyddor foesol sylfaenol yn y cyswllt hon: “Credaf finnau fod gwirionedd yn ddigyfnewid fel y Duwdod, ym mhob lle ac amser, ac mai cyfiawnder yw i bob cenedl gael llywodraethu ei hunan. Mae gwneud caethion darostyngedig o genhedloedd yn drosedd yn erbyn dynoliaeth, fel gwneud caethion o bersonau, a chredaf mai llywodraeth oresgynnol yw Babilon Fawr y Beibl, gyda’r hon y puteiniodd holl frenhinoedd y ddaear…” Felly, yn enw moesoldeb, dynoliaeth ac addysg y Beibl, nid oes gan y Cymry ddewis ond gwrthwynebu imperialaeth hyd eithaf eu gallu a chofio na wnaeth Garikoitz Aspiazu Rubina o ETA gafodd ei arestio heddiw ddim byd gwaeth nag y mae Gwladweinyddion blaenllaw fel Churchill wedi bod yn euog ohono.
Diddorol unwaith eto Rhys! Ond yn anffodus alla’ i ddim cytuno a thi yma. Ar un llaw, mae’n gas iawn gen i Imperialaeth hefyd, a rhyfel. Mae gen i broblem anferth ar hyn o bryd gyda’r ffaith fod Batasuna, adain wleidyddol ETA, wedi’i ddeddfrydu’n anghyfreithlon yn Sbaen am eu bod- yn ol propaganda’r hen lywodraeth- yn cyflogi terfysgwyr ac ati. Mae hyn yn golygu nad oes gan bobl adain chwith yng Nghwlad y Basg sydd am weld gwlad unedig ac annibynol unryw blaid i bleidleisio drosto. I bob pwrpas, mae’r hawl ddemocrataidd wedi’i ddwyn oddi wrthynt. Ac yn anffodus mae cyfryngau Madrid yn dadlau mai Cenedlaetholdeb sydd ar fai yn hytrach na Thrais. Rwy’ wedi son am hyn yn fy mlog. Ond nid yw hyn yn cyfiawnhau dim ar beth wnaeth Txeroki (Rubina), gan ei fod wedi lladd 2 heddwas mewn gwladwriaeth lle mae Batasuna’n cael bodoli (Ffrainc), yn wahanol i’r hyn mae llywodraeth Madrid yn dadlau. Hefyd, rhaid bod yn ofalus o ddweud ein bod ni’n cytuno gydag amcanion ETA gan fod rhywfaint o totalitariaeth (neu “dotalitariaeth”?!) maoistaidd ynghlwm yn eu hathroniaeth.
A nawr am Churchill. Ddim yn ffan o bell ffordd, a buaswn i’n ei gondemnio am yr hyn wnaeth ef yn ystod streic y glowyr yn y 20au. Ond buaswn i ddim yn cytuno fod bomio Dresden yn dod allan o Imperialaeth eithr ei fod yn ran o ryfel oedd angen ei ymladd gan ddemocratiaeth (ydy, mae hi, am ein bod ni yn cael dadlau a lleisio barn a phleidleisio) yn erbyn gwlad llawer mwy gormesgar. Mae Prydain yn dipyn o “lesser evil” wedi’i gymharu gyda’r hyn alla’i wedi digwydd.
Felly byddwn i’n cytuno 100% ag aelodau o ETA wnaeth frwydro yn erbyn gormes Franco, ond yn anghytuno fod y bomio heddiw’n cyfateb a’r Ail Ryfel Byd.