Dros y misoedd nesaf yng Nghaersalem bydda i’n pregethu trwy Lyfr Genesis yn y Beibl. Dwi’n gobeithio (os bydd amser yn caniatau) sgwennu blog i fynd gyda pob pregeth. Dyma’r drydedd rhan. Dyma oedd dyma oedd y rhan gyntaf, a dyma oedd yr ail ran.
Er i Adda ac Efe adael Duw i lawr mewn ffordd ddramatig, y peth cyntaf mae Duw yn ei wneud yw eu helpu i ddelio gyda’r cywilydd. Oherwydd fod Duw yn Dduw cariad sydd ar ein hochor ni. Fel ddywedodd rhywun unwaith: “He hasn’t come to rub it in, but to rub it out.”
Hanes Noa
Rydym ni’n ail-ymuno a hanes Genesis drwy edrych ar fywyd a cyfnod Noa heddiw. Mae hyn yn golygu ein bod ni wedi brasgamu dros hanes difyr a phwysig Cain ac Abel a hanes Enoch. Edrychwch ar yr hanesion yna yn eich amser eich hun.
O ddrwg i waeth…?
Tro diwethaf roedden ni’n delio gyda’r cwestiwn ynglŷn a drygioni, tywyllwch a phechod yn dod mewn i’r byd. A dyna yw’r darlun a’r cyd-destun yn y cefndir trwy’r penodau yma sy’n mynd a ni at a thrwy hanes Noa. Mae’r byd perffaith greodd Duw yn mynd yn fwy a mwy troëdig oherwydd ein pechod ni. Mae’r byd sy’n cael ei bortreadu erbyn Genesis 6 yn bleak iawn. Mae i’w weld gliriaf yn agwedd Duw ei hun rydym ni’n ei ddarllen yn Genesis 6:5-6
Roedd yr ARGLWYDD yn gweld bod y ddynoliaeth bellach yn ofnadwy o ddrwg. Doedden nhw’n meddwl am ddim byd ond gwneud drwg drwy’r amser. Roedd yr ARGLWYDD yn sori ei fod e wedi creu’r ddynoliaeth. Roedd wedi ei frifo a’i ddigio.
Mae yna rhyw vulnrability yma i gymeriad Duw. Nid gwendid ac ofn o’r rheidrwydd, ond vulnrability sy’n dod allan o gariad ac yn y diwedd yn gwneud Duw yn empathetig. I fi mae hyn yn bwysig – galla i gael perthynas gyda Duw sy’n gallu dangos empathi. Ond byddai’n anodd datblygu perthynas gyda Duw pell oer.
Fodd bynnag – er y cefndir tywyll – mae yna wastad obaith ac mae’n ymddangos fod yna wastad rhai ym mhob cenhedlaeth sy’n adnabod a ceisio addoli Duw. Ydy mae’n dywyll ac mae’r byd wedi syrthio ond mae goleuni a daioni Duw dal i dorri trwodd. Mae rhai adnodau yn sefyll allan fel yr adnod am Enoch: “Roedd gan Enoch berthynas agos gyda Duw…” (Genesis 5:22) Ac yna yr adnod am ein cyfaill heddiw Noa: “Ond roedd Noa wedi plesio’r ARGLWYDD.” (Genesis 6:8)
Y Dilyw
Wrth feddwl am Noa yr hyn sy’n dod i’n meddwl ni’n syth yw hanes y Dilyw ac Arch Noa. Mae’n ddiddorol nodi mae nid dim ond llyfrau hanes y traddodiad Iddewig sy’n adrodd am ddilyw mawr. Mae sôn am lifogydd enfawr yn rhan o draddodiad diwylliannau eraill y cyfnod hefyd – sydd yn gwneud yr adroddiad sydd yma yn y Beibl yn fwy credadwy.
A oedd e’n ddilyw gwir fyd eang? Neu yn ddilyw o’r byd oedd yn rhan o’r stori yma, ardal Mesopotamia? Fe gewch chi Gristnogion sy’n hapus i gredu’r ddau safbwynt. I fi beth sy’n bwysig yw’r stori fawr mae’r hanes yn ein dysgu am ymwneud Duw a’r byd ac a dynoliaeth. Y creu – y cwymp – ond hefyd yr adferiad.
Cyfiawnder Duw
Mae’r hanes yma yn ein gorfodi i ofyn cwestiynau anodd am gymeriad Duw a chyfiawnder Duw. Ni’n derbyn a deall fod pechod wedi gwneud llanast o’r byd. Ond oedd wir angen dilyw? Oedd Duw yn defnyddio gordd i agor cneuen?
Yr unig beth ddyweda i oedd bod maint y dilyw yn rhoi syniad i ni o ddifrifoldeb pechod. Yn yr un ffordd, ganrifoedd wedyn roedd cost yr aberth ar y Groes yn rhoi syniad i ni o gariad Duw atom ni. Dydy Duw cyfiawn a Duw cariad ddim yn gwneud dim yn half mesures.
Cyfamod Duw
Er y dilyw – mae Duw wrth gwrs yn gwneud cyfamod neu ymrwymiad gyda Noa, yr anifeiliaid a’r ddaear. Dwi’n meddwl fod hi’n bwysig bod ni’n cofio hynny. Ie, ni yw coron y greadigaeth a gyda ni mae perthynas ar lefel ysbrydol a Duw. Ond mae Duw’n gwneud ymrwymiad gyda’r ddaear hefyd – a dylai hynny gael ei adlewyrchu yn y ffordd rydym ni’n trin a byw fel dinasyddion yn y byd yma.
Enfys
Mae Duw yn gwneud ymrwymiad i beidio anfon dilyw arall. Ac fel arwydd o hynny mae’r enfys. Mae symbol yr enfys yn golygu rhywbeth i mi yn bersonol. Fel y bydd rhai ohonoch chi yn gwybod dwi’n ffansio fy hun yn dipyn o ffotograffydd. Dwi’n cofio bod allan rhywbryd, dwi ddim yn cofio lle yn union, ac roedd hi jest ar ôl i storm basio heibio.
Daeth yr haul allan trwy’r cymylau a dyna lle roedd yr enfys mwyaf llachar a chlir erioed i mi ei gweld. Yn naturiol dyna estyn am y camera. Ond fedrwn i ddim am fy myw gymryd llun oedd yn dangos yr enfys er ei bod hi’n glir o’m mlaen i. Trio pob math o wahanol osodiadau ar y camera, rhoi gwahanol filters ar y lens ond dim yn gweithio.
Yna dwi’n cofio yn glir Duw yn dweud wrth i yn y fan a’r lle – bron y byddwn i’n dweud mod i wedi clywed ei lais yn glywedol. Dywedodd Duw mae nid trwy lens y camera oeddwn i’n gallu gweld yr enfys, ond dim ond trwy lens neu lygaid ffydd. Ac roedd hwnnw yn wers bwysig i fi y diwrnod yna.
Ond mae’n wers bwysig i ni yn gyffredinol sy’n codi o’r hanes yma. Falle fod gyda ni gwestiynau? Falle fod ni ddim yn deall popeth? Dychmygwch sut oedd Noa yn teimlo – ond fe wnaeth e ymddiried yn Nuw heb wybod yn glir falle beth fyddai ar ddiwedd y daith.
#epicfail
Dwi am orffen heddiw drwy droi at un o droeon trwstan mwyaf y Beibl. Gadewch i ni ddarllen yr hanes (Genesis 6:20-21):
Roedd Noa yn ffermwr. Fe oedd y cyntaf un i blannu gwinllan. Yfodd Noa beth o’r gwin, a meddwi. Tynnodd ei ddillad a gorwedd yn noeth yn ei babell.
Nawr cofiwch mae Noa oedd yr hufen. Yr unig ddyn oedd yn plesio’r Arglwydd. Noa oedd yn gyfrifol am ail boblogi a gofal ar ôl creadigaeth Duw. Hwn, Noa, oedd gobaith mawr y ganrif! A beth yw’r peth cyntaf mae e’n gwneud? Plannu gwinllan, cynhyrchu gwin, yfed y cyfan a deffro’n noeth.
Os mae hwn, Noa, oedd y best of the crop – pa obaith sydd i ddynoliaeth a pa obaith sydd i’r byd?
Wel, o linach Noa, yn y diwedd y daeth Iesu. Ac os ydy Duw yn gwneud cyfamod a Noa ac yn defnyddio joskin/hambon digon blêr fel Noa yna fe all e dy ddefnyddio di. Rydym ni’n canu’r emyn plant yn aml:
“Nid mega arwyr, mega ddewr yw pobl Duw…
Yn wir, mae’n rhyfeddol:
Maen nhw ‘run fath â ti a fi!”
Fyddw chi’n falch o glywed nad ydw i wedi profi yr un tro trwstan yn union a Noa. Ond dwi wedi cael ac yn parhau i gerdded mewn i lanast, llanast pechod yn fy mywyd. Ond y newyddion da yw fod gras Duw yn ddigon i ddelio a llanast ddoe, heddiw a fory.
Fel dywedodd Ann Griffiths:
er gwaethaf dilyw pechod
a llygredd o bob rhyw,
dihangol byth heb soddi,
am fod yr arch yn Dduw.
