Awgrymodd Nwdls yn gynt heddiw ar Twitter y byddai’n hi’n beth braf a da os byddai’r holl ddiddordeb a brwdfrydedd yn etholiadau’r UDA yn cael ei drosi i egni ac ymroddiad gwleidyddol yma o flaen ein trwynau yng Nghymru. Er mod i’n cytuno gyda Nwdls fe alla i weld yn ddigon clir hefyd pam fod apathi gan bobl yng Nghymru tuag at ein gwleidyddiaeth ni ein hunain er eu bod nhw’n dilyn etholiadau’r UDA ag awch anarferol.
Yn gyntaf dwi’n meddwl mae’r hyn sy’n gwneud etholiadau’r UDA yn arbennig o apelgar ydy’r ffaith fod pobl yn cael dewis du a gwyn. Mae Obama a McCain yn sefyll dros werthoedd cwbl wahanol ac yn anghytuno yn sylfaenol ar bynciau canolog bwysig fel dosbarthu cyfoeth, ariannu’r system iechyd, polisi egni a pholisi tramor. Mae medru gweld yn glir beth yw’r gwahaniaethau rhwng un ymgeisydd a’r llall yn sicr o fagu trafod a dadlau brwd ac iach ac fe all bawb, nid dim ond anoracs gwleidyddol, weld a thrafod y gwahaniaethau.
Mae ein sefyllfa wleidyddol ni yng Nghymru gyda’n diwylliant newydd o glymbleidio yn gwbl gwbl wahanol. Dydy pobl ddim yn cael dewis du a gwyn ond yn hytrach mae pawb yn llwyd. Mae gan bawb werthoedd ac fel Cristion dwi’n credu mewn absoliwts. Dwi yn credu mewn annibyniaeth i Gymru a dwi yn credu mewn hawliai iaith cyfartal a dwi yn cytuno gyda polisi economaidd wnaiff ddosrannu cyfoeth. Ond ar y llaw arall dwi’n cydnabod fod yna bobl nad sy’n credu mewn annibyniaeth ac fod yna bobl nad sy’n credu mewn hawliai iaith cyfartal ac fod yn bobl sy’n credu mewn marchnad cwbwl rydd gyfalafol. Ond er fod yr etholwyr yn dal gwerthoedd pendant o hyd nid oes gyda ni bleidiau gwleidyddol a gwleidyddion sy’n cynrychioli’r gwerthoedd pendant hynny fel y mae Obama a McCain yn cynrychioli pegynau pendant dadleuon sylfaenol.
Dwi’n meddwl fod angen i bleidiau gwleidyddol yng Nghymru a gwleidyddion Cymru fod yn fwy eglur ynglŷn a’r hyn maen nhw’n credu yn hytrach na bodloni ar fod yn “llwyd” er mwyn dal pŵer gwleidyddol a dylanwad tymor byr. Mi fydd y gonestrwydd i ddweud yn blaen lle rydych chi’n sefyll ar gwestiynau penodol yn debyg o enyn diddordeb pobl cyffredin (yn eich herbyn, cofiwch, yn ogystal ac o’ch plaid!) ac nid dim ond yr anoracs gwleidyddol. Dyna mae Obama wedi llwyddo i wneud a dyna sydd angen i ni fel Cymry wneud.
Digon teg i ddweud bod gwleidyddiaeth America yn Du a Gwyn (dim pun ar hil); ond rhaid cofio mai ethol PERSON mae nhw yn neud yn America, ac felly mae personoliaeth yn bwysig iawn; ac effaith “seleb”. Yma yng Nghymru meddwl am blaid mae pobl yn tueddol o gwneud wrth bwrw pleidlais, ac yn sicr nid dewis pen y wladwriaeth. Doedd y hype yma ddim wedi digwydd 2 flynedd nol pan oedd etholiadau’r Cyngres yn yr UDA.
Felly credaf bod diwylliant ‘seleb’ sy’n gyfrifol am y diddordeb yn yr etholiad yr un mor bwysig a “wleidyddiaeth du a gwyn” sydd yn rhan o’r etholiad hyn.
Mae wastad wedi fy syfrdannu i faint mae’r americanwyr yn “dathlu” eu hetholiadau- digwyddodd hyn o’r blaen- cyn y cyfle i ddewis rhwng “du a gwyn” (wy’ ddim yn cytuno ‘da ti am hyn sori Rhys- mae Obama wedi llwyddo i wneud hyn yn frwydr rhwng mwy na jyst dyn du a dyn gwyn). Cytuno i raddau gydag Aled fod yr effaith “seleb” yn ffactor, ond mae’r broses ethol yn America yn ymddangos yn fwy na hyn- maen nhw’n mwynhau ac yn dathlu’r broses democrataidd. Y cwestiwn i’w ofyn yw hyn: A fydd unrhywbeth yn newid os daw Obama i bwer?!
Diolch am eich sylwadau Aled a Tomos. I ddechrau falle ddyle ni neud en hollol glir mae nid cyfeirio at liwiau croedn Obama a McCain oeddw ni wrth ddweud fod gyda ni ddewis du a gwyn! Yn amau dy fod di’n gwbod hynny a jest yn tynnu ‘nghoes Tomos…
Mae’r effaith “seleb” yn bwysig chi’n iawn; ond os yw e’n cymryd personoliaeth a “seleb” i werthu set o bolisiau gwleidyddol mwy cyfiawn na’r rhai presennol then so be it. Dyw hyn ddim yn rhywbeth diethr i ni achos “Gwynfor” oedd y mudiad cenedlaethol am ddegawdau yng Nghymru.
Rhaid deud mod i’n gweld etholiad Obama yn beth positif iawn i gydraddoledeb a democratiaeth yn yr UDA. Ac yn bennaf oll mae hi’n ochenaid enfawr o ryddhad fod corwynt dinistriol Bush wedi pasio. Mae gobaith fod polisi tramor llai hawkish ar y gorwel, a gall hynny ond bod yn beth da i bawb.
Fodd bynnag, dwi’n amheus o’r efengylu ma am effaith honedig Obama ar wleidyddiaeth gweddill y byd. Mae ganddynt broblemau aruthrol ar eu stepen drws, a dwi’n methu’n glir a gweld sut bydd y pleidleisiwr cyffredin ym Mhrydain yn cael eu heffeithio ganddo pan ddaw at yr orsaf bleidleisio yn yr etholiadau cynullaid a seneddol nesaf. Economi a iechyd fydd ar eu meddwl, nid y llun macro, global. Ydi Hu Jin Tao, Ahmedinejad a Putin yn mynd i newid eu ffyrdd dros nos? Na.
O ran symud tuag at wleidyddiaeth mwy polareiddiedig, dwi’n credu buasai hyn yn gam gwag. Hanfod gwleidyddiaeth yw cyrraedd man canol lle gall cenedl weithredu ac mae ceisio polareiddio ond er mwyn bywiogi’r etholwyr yn mynd i frathu rhywun yn y penôl pna ddaw hi at weithredu’r addewidion yma. Mae PC wedi methu a chadw eui haddewidion syml nhw yn nogfen Cymru’n Un heb sôn am petae nhw yn mynd all-out am anibyniaeth!
Mae’n pryderu fi na fydd Obama a’r amser i ymyrryd ym Mhalesteina, i gael effaith real ar droi yr UDA i fod yn wlad llai consumptive, i gael China ac India i fynd ar y trywydd gwyrdd, i geisio helpu glwedydd Affrica i helpu eu hunain ac atal rhyfel a thlodi yno. All o ddim. Dim ond gydfa chytundeb holl wledydd y byd all hyn ddigwydd, ac mae busnes global a sefydliadau global yn cario mwy o bwysua nac unrhyw wlad heddiw.
Mae na rethreg messianic o amyglch y dyn, ac mae’n swnio i fi fel rhethreg wag sydd wedi ei yrru gan y cyfryngau torfol. Dathlwch America, mae ganddoch chi obaith newyudd i’ch gwlad, a dwi’n hynod hynod falch o hynny. Ond peidiwch bawb arall yn y byd a chael eich dallu rhag gweld y problemau enfawr sy’n ein gwynebu yn y byd heddiw.